We wtorek przedstawiciele środowiska naukowego (Polskiej Akademii Nauk, Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Fundacji na rzecz Nauki Polskiej) spotkali się z premierem Donaldem Tuskiem, marszałek Senatu Małgorzatą Kidawą-Błońską i ministrem nauki Marcinem Kulaskiem.

W czwartek, podczas Zgromadzenia Ogólnego PAN w Warszawie, prezes PAN prof. Marek Konarzewski podsumował przebieg spotkania z premierem. Powiedział, że bardzo mocno wybił się tam temat zewnętrznego zagrożenia, z którym trzeba się zmierzyć. – Sytuacja jest bardzo, bardzo poważna – ocenił Konarzewski.

Dodał, że premier – jeśli chodzi m.in. o rozwiązania na rzecz obronności – oczekiwał od uczestników „konkretów”, które da się zrealizować nawet w ciągu kilku miesięcy.

Wiceprezes PAN prof. Aleksander Welfe relacjonował, że według premiera wkrótce, około 2027 r., może dojść do dwóch-trzech konfliktów „w bardzo dużej skali”.

Welfe powiedział, że takie zagrożenie może być impulsem, żeby związać silniej naukę z gospodarką i wykorzystać potencjał, który jest w instytutach.

Obecny na Zgromadzeniu Ogólnym PAN szef resortu nauki Marcin Kulasek ocenił, że z powodu sytuacji geopolitycznej, a także przez to, iż mamy za naszą wschodnią granicą wojnę, jeszcze bardziej podskoczyły szacunki dot. opłacalności inwestowania w naukę. O ile dotąd – jak zwracał uwagę – mówiło się, że złotówka zainwestowana w naukę daje 4-7 zł zwrotu, o tyle w nowej sytuacji to już jest między 8 a 13 zł.

– Tym bardziej trzeba by było być, delikatnie powiem, niemądrym, żeby z tego wszystkiego nie skorzystać i żeby o tym wszystkim zapomnieć – powiedział minister Kulasek.

Zadeklarował, że to początek procesu „gonienia” 3 proc. PKB na naukę, na badania i rozwój. Wyraził nadzieję, że taki wynik ma szansę zostać osiągnięty w perspektywie dekady, a może i trochę szybciej.

– Zarówno u pana premiera, jak i całego rządu to zrozumienie jest. I ja będę pilnował, żeby o tym nie zapomnieć – zapewnił.

Ocenił, że geopolityka wchodzi bardzo mocno w życie codzienne. Ale dzięki nauce mamy szansę zrozumieć świat, w którym funkcjonujemy.

Prof. Aleksander Welfe dodał, że dyrektorzy kilkunastu instytutów zebrali informacje na temat badań, które są prowadzone w tych instytutach, a które mogłyby mieć podwójne zastosowanie, zarówno w sferze cywilnej, jak i w sferze militarnej. – Takie zbiorcze opracowanie zostało złożone na ręce premiera, na ręce ministra nauki i szkolnictwa wyższego, ale także w MON – oznajmił Welfe.

Zapowiedział też, że w krótkim czasie uda się powołać „strukturę, która transmitowałaby rozwiązania mogące przydać się w obronności czy działaniach na rzecz bezpieczeństwa bezpośrednio do Ministerstwa Obrony Narodowej”.

– Staramy się jak najszybciej zbudować takie struktury, które pomogą tej transmisji i być może zapobiegną najgorszemu – powiedział.

Prof. Konarzewski zaznaczył, że sytuacja pokazuje, jak bardzo potrzebny jest lepszy przepływ informacji między nauką a sektorem obronnościowym. Podczas spotkania z premierem – jak mówił – wspomniał mu o aerostacie helowym (to statek powietrzny napełniony gazem lżejszym niż powietrze), który „został już w zasadzie wyprodukowany” w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk. Konarzewski relacjonował, że premier nie wiedział o pracach nad takim rozwiązaniem w Polsce, a tymczasem – jak mówił – ok. miliarda złotych wydano na podobną technologię ze Stanów Zjednoczonych.