Próby pobudzenia układu immunologicznego do walki z nowotworami podejmowano już wcześniej, ale bez większego powodzenia. Zdaniem specjalistów, szczepionki pobudzały układ odpornościowy do ataku na niewłaściwe cele – bowiem z powodu licznych mutacji nie wszystkie komórki nowotworowe są identyczne. Nawet pochodzące z tego samego guza mogą wyglądać i zachowywać się odmiennie – i nadal ewoluują.

Wzrost guza można porównać do rozwoju drzewa - są mutacje “głównego pnia”, ale i liczne “gałęzie”. Zjawisko to nazywane jest heterogenicznością nowotworu. Międzynarodowemu zespołowi ekspertów udało się opracować dwa sposoby wykrywania “mutacji pnia”, które zmieniają antygeny-, czyli białka wystające z powierzchni komórek nowotworowych. Dzięki temu układ odpornościowy może rozpoznawać i niszczyć wszystkie komórki nowotworowe, a nie tylko ich część.

Pierwsza metoda opiera się na opracowywanej dla każdego pacjenta szczepionce przeciwnowotworowej, dzięki której można wytrenować układ odpornościowy. Aby ją otrzymać, trzeba przeanalizować genom komórki nowotworowej i znaleźć geny kodujące białka występujące we wszystkich odmianach nowotworu.

Drugi sposób polega na wyszukaniu komórek odpornościowych (limfocytów T), które już skierowane są przeciwko tym mutacjom, namnożeniu ich w laboratorium i wprowadzeniu z powrotem do organizmu.

Teoretycznie mogłyby to być najskuteczniejsze terapie w przypadku nowotworów ulegających częstym mutacjom, takich jak rak płuca czy czerniak. Na razie nie przeprowadzono jednak udanej kuracji ani u człowieka, ani u zwierzęcia. Niezwykle kosztowne przygotowanie odpowiedniej terapii trwałoby około roku.