Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
PCI

Naukowy styl życia

Nauka i biznes

Strona główna Informacje
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Zaburzenia poznawcze po chemioterapii


Pacjenci chorzy na nowotwory, przyjmujący chemioterapię często doznają problemów z pamięcią, uwagą i innych zaburzeń poznawczych. Dysfunkcje te zwane są „chemobrain” i często utrudniają pracę zawodowę lub naukę i obniżają jakość życia. Co jest ich przyczyną?

Badania wskazują, że zaburzenia poznawcze występują u kilkunastu do nawet ok. 70% leczonych chemioterapią. Pacjenci zgłaszają problemy z uwagą i koncentracją, z pamięcią, pogarszają im się umiejętności językowe, mają trudności z wykonywaniem kilku zadań jednocześnie i stają się zdezorganizowani. Subiektywne odczucie objawów nie zawsze idzie w parze z obiektywnymi wynikami badań neuropsychologicznych, co też utrudnia określenie częstości występowania chemobrain. Zaburzenia tego typu diagnozowano u pacjentów głównie z rakiem piersi, ale też m.in. u osób z rakiem płuca, nowotworami głowy i szyi, jądra, chłoniakami. Po zakończeniu leczenia onkologicznego powrót do normalnego funkcjonowania może trwać kilka miesięcy do nawet kilku lat.

Przyczyny chemobrain – cytokiny


Nie są poznane dokładne przyczyny występowania zaburzeń poznawczych po chemioterapii, ale przede wszystkim wskazuje się na cytokiny. Białka te są odpowiedzialne za funkcjonowanie komórek nerwowych i glejowych, regulują też poziom neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina, które są niezbędne do funkcji poznawczych.

Wiele badań wykazało, że chemioterapia podwyższa poziom cytokin, takich jak TNF-α, IL-6, IL-8, IL-10 i MCP-1 i zmiany te są większe u pacjentów, którzy doświadczają zaburzeń poznawczych. Podwyższony poziom prozapalnej cytokiny IL-6, obserwowany u pacjentek leczonych na raka piersi koreluje z obniżonym funkcjonowaniem poznawczym. Pacjenci, którzy otrzymują immunoterapię składającą się z interleukiny-2 lub interferonu-alfa często mają takie objawy jak obniżona szybkość przetwarzania informacji, pogorszenie zdolności przestrzennych i innych procesów poznawczych. Badania na zwierzętach wykazały, że po podaniu leku, który zwiększa poziom TNF-α, podwyższony poziom tej cytokiny jest obecny w hipokampie (struktura odpowiadająca za pamięć) i w korze mózgowej (odpowiada za złożone procesy myślowe).

Pomimo wielu badań, które wskazują na korelację poziomu cytokin z pogorszeniem funkcjonowania, nie wiadomo wciąż jaki mechanizm sprawia, że cytokiny doprowadzają do pogorszenia pamięci, koncentracji i innych objawów.

Leki chemioterapeutyczne nie przekraczają bariery krew-mózg, więc mało jest prawdopodobne, aby bezpośrednio zwiększały poziom cytokin w mózgu. Dzieje się to raczej za pośrednictwem cytokin krążących we krwi, które wpływają na poziom tych białek w mózgu. Nie jest też jasne, jaki mechanizm następuje już po zwiększeniu poziomu cytokin w mózgu. Jedna z hipotez mówi, że cytokiny doprowadzają do zmian w systemie neuroprzekaźników, takich jak glutaminian, serotonina, dopamina, noradrenalina, GABA, acetylocholina. Mogą też wpływać na neuropeptydy i czynniki wzrostu nerwów. Inny możliwy mechanizm to wzrost poziomu wolnych rodników (np. tlenku azotu), które zwiększają stres oksydacyjny i doprowadzają do uszkodzeń DNA w komórkach nerwowych.

Przyczyny chemobrain – hormony


Określenie „chemobrain” może być mylące, ponieważ nie jest wywoływane jedynie chemioterapią. Zaburzenia poznawcze występują również u pacjentów leczonych hormonoterapią, którą stosuje się m.in. u chorych z rakiem piersi lub prostaty.

Estrogen i testosteron pełnią rolę neuroprotekcyjną, dlatego też leki, które obniżają poziom tych hormonów doprowadzają do pogorszenia funkcjonowania poznawczego.

Indywidualne predyspozycje do chemobrain


U niektórych pacjentów ryzyko wystąpienia zaburzeń poznawczych jest większe, u innych mniejsze. Bardziej narażone są osoby, u których wyjściowy poziom funkcjonowania poznawczego jest niższy, np. osoby starsze lub z niskim wykształceniem.

Znaczenie mają też predyspozycje genetyczne. Osoby z allelem E4 apoliproteiny E (ten sam, który zwiększa ryzyko choroby Alzheimera) z większym prawdopodobieństwem doznają zaburzeń poznawczych w wyniku leczenia onkologicznego. Wśród innych genów, które mogą mieć znaczenie wymienia się gen kodujący BDNF (neurotroficzny czynnik pochodzenia mózgowego) oraz gen kodujący COMT (katecholo-O-metylotransferaza). BDNF bierze udział w funkcjach naprawczych neuronów, natomiast COMT reguluje poziom katecholamin, m.in. dopaminy.

Zaburzenia poznawcze mogą być też wywołane stresem, jaki towarzyszy chorobie nowotworowej i jej leczeniu. Stres, depresja, czy zmęczenie mogą bezpośrednio wpływać na odczucie pogorszenia funkcjonowania, ale dzieje się to również pośrednio, poprzez zwiększenie poziomu cytokin, wywołane stresem.

Bibliografia:
  1. Bury M. (2015). Uwarunkowania zaburzeń poznawczych powstających wskutek leczenia onkologicznego i wybrane sposoby terapii kognitywnej. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 15(1), 26-32. (pdf na icm.edu.pl)
  2. Kok-Ho H. (2015). Insights into the mechanism of ‘chemobrain’: deriving a multi-factorial model of pathogenesis. Australian Medical Student Journal, 6(1), 23-27. (pdf na amsj.org)
  3. Wang X., Walitt B., Saligan L., Tiwari A., Cheung C., Zhang Z. (2015). Chemobrain: A critical review and causal hypothesis of link between cytokines and epigenetic reprogramming associated with chemotherapy. Cytokine 72, 86-96. (pdf na researchgate.net)


Autor: Maja Kochanowska

Tagi: chemioterapia, pamiec, terapia, estrogen, testosteron
Drukuj PDF
wstecz Podziel się ze znajomymi

Recenzje




Informacje dnia: Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje