Badania wśród właścicieli małych i średnich firm oraz osób samozatrudnionych przeprowadzili naukowcy z King’s College London oraz z 22 uczelni w 23 krajach pod kierownictwem profesorów Ute Stephan i Przemysława Zbierowskiego. W czasie od kwietnia do sierpnia 2020 r. pytali oni przedsiębiorców o wpływ pandemii i wywołanego nią kryzysu na ich samych, ich firmy, a także na sposób ich funkcjonowania, w tym na ich dobrostan i kondycję psychiczną.

Jeden z autorów raportu dr hab. prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach Przemysław Zbierowski wskazał, że Polska wypadła „bardzo dobrze” na tle innych krajów.

„Można powiedzieć, że wyniki te są spodziewane i zgodne z danymi makroekonomicznymi. I tak 44 proc. polskich przedsiębiorców dostrzega zagrożenie istnienia swoich firm (średnia dla wszystkich krajów to 61 proc.), a 64 proc. doświadczyło spadku przychodów (średnia 75 proc.). Co więcej, niemal jedynie co piąty właściciel małych i średnich firm musiał zwolnić pracowników (18 proc. wobec średniej światowej 28 proc.). Ponadto polscy przedsiębiorcy znacznie częściej aplikowali o wsparcie rządowe: 87 proc. w porównaniu do średniej 62 proc.” – podał prof. Zbierowski.

Dodał, że jednocześnie wśród polskich przedsiębiorców nie spadła satysfakcja z życia. „Cechą charakterystyczną polskich przedsiębiorców jest to, że w czasie pandemii nie spadła ich kreatywność i witalność, nie wzrosło również poczucie niepewności. Wskazuje to na odporność psychiczną polskich przedsiębiorców” – ocenił.

Również wyniki dotyczące średnich wartości dla świata były dla prof. Zbierowskiego częściowo spodziewane. „Na przykład to, że 61 proc. przedsiębiorców stwierdziło, że istnienie ich firmy jest zagrożone przez pandemię, a także to, że 75 proc. z nich doświadczyło spadku obrotów. Spodziewany był również spadek satysfakcji z życia – okazało się, że spadła ona średnio o 12 proc. w porównaniu do stanu sprzed pandemii” – mówił.

Zaskakujące dla niego były natomiast różne reakcje przedsiębiorców na pandemię. „Część z nich dokonała adaptacji swoich planów biznesowych. Inni wykorzystali szansę na szybki rozwój związany z przyspieszonym rozpowszechnieniem korzystania z narzędzi komunikacji online. Jeszcze inni skrócili łańcuchy swoich dostaw i ograniczyli się do lokalnych dostawców i klientów. Wreszcie część przedsiębiorców wykorzystała pandemię jako okazję do refleksji zarówno biznesowej, jak i życiowej. Efektem tego było często ograniczenie działalności gospodarczej do tego, co sprawia im największą satysfakcję” – podkreślił prof. Zbierowski.

Jak mówił, największe wrażenie zrobiła na nim odporność przedsiębiorców i ich zdolność do adaptacji do nowych warunków. „68 proc. przedsiębiorców zmieniało swoje plany biznesowe, a 39 proc. stwierdziło, że pandemia stwarza szanse biznesowe. Z drugiej strony nawet przedsiębiorcy, którzy negatywnie odczuli skutki pandemii mają pozytywny obraz przyszłości – 70 proc. z nich deklaruje wzrost zatrudnienia po ustaniu pandemii” – wskazał.

„Kolejną rzeczą, która zrobiła na nas wielkie wrażenie było zaangażowanie przedsiębiorców w pomoc potrzebującym w czasie pandemii. 51 proc. właścicieli małych i średnich firm przekazało nieodpłatnie swoje produkty, towary lub usługi, a 43 proc. z nich zaangażowało się osobiście w pomoc potrzebującym” – podkreślił prof. Zbierowski.

Badania objęły 5206 przedsiębiorców (3796 właścicieli-menedżerów MŚP i 1410 osób samozatrudnionych; dominują przedsiębiorstwa usługowe) z 23 krajów: Australia, Bangladesz, Bośnia i Hercegowina, Brazylia, Kanada, Chile, Chiny, Kolumbia, Dania, Francja, Niemcy, Indie, Włochy, Japonia, Nowa Zelandia, Norwegia, Pakistan, Polska, Słowacja, Hiszpania, Szwecja, Wielka Brytania, i USA.

Jak podano w raporcie, wymienione kraje reprezentują trzy czwarte światowego PKB i ponad połowę populacji świata. Uczestników projektu badacze rekrutowali na różne sposoby, korzystali m.in. z baz danych przedsiębiorców, z mediów społecznościowych czy z pomocy organizacji zrzeszających przedsiębiorców.

Jak tłumaczył prof. Zbierowski badania prowadzone były na dwa sposoby. „We wszystkich krajach objętych badaniem prosiliśmy przedsiębiorców o wypełnienie ankiety online. W niektórych krajach (Polska, Hiszpania, Wielka Brytania, Szwecja, Brazylia, Australia, Nowa Zelandia) rozszerzyliśmy również badania o tzw. badania dziennikowe (daily diary study). Ankieterzy przeprowadzali z przedsiębiorcami codzienne rozmowy telefoniczne przez dwa tygodnie (poniedziałek-piątek)” – mówił.

Badania z czasów pandemii są rozszerzeniem kilkuletniej pracy prof. Zbierowskiego i prof. Ute Stephan z King’s College London dotyczącej badania dobrostanu przedsiębiorców i ich bliskich.

W Polsce przeprowadzone zostały dwie tury badań (przed pandemią i w jej czasie), co pozwoliło naukowcom porównać wyniki. W pierwszej turze wzięło udział 120 przedsiębiorców, w drugiej – 88.