Jeszcze kilkanaście lat temu wielu naukowców sądziło, że odkryto już wszystkie drobnoustroje powodujące choroby zakaźne. Mimo zapewnień naukowców z roku na rok chorób przybywa. Coraz częściej ujawniające się nowe mutacje wirusów, wydają się drwić z naukowych odkryć człowieka.
SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) zaatakował ponownie. Uderzył w prowincji Guangdong na południu Chin, w Hongkongu, na Tajwanie i w Wietnamie. Hospitalizacji poddanych zostało prawie sto osób. Czyżby SARS miał się okazać chorobą sezonową, która każdego roku będzie atakować ludzi? Na to i wiele innych pytań starają się odpowiedzieć wirusolodzy. Już dziś ostrzegają oni o nieuniknionej konieczności pojawienia się nowych zarazków, które będą potrafiły złamać gatunkową barierę. Konsekwencje wydają się być bardzo poważne. W obliczu wielości zmutowanych wirusów, SARS wywołujący nietypowe zapalenie płuc, może okazać się zaledwie jedną z wielu groźnych dla życia infekcji. Robert Webster, wirusolog z dziecięcego szpitala św. Judy w Memphis, prowadzący badania na Uniwersytecie w Hongkongu ostrzega, że jak dotąd wirusy wypróbowują różne kombinacje genetyczne, lecz gdy wreszcie jeden z nich znajdzie właściwą, stanie się śmiercionośny dla ludzi.
Jeszcze niespełna rok temu ludzkość nie miała świadomości zagrożenia, od którego dzielił ją zaledwie krok. Dotąd poważne ataki drobnoustrojowe dotyczyły jedynie zwierząt. To one masowo chorowały i ginęły. Rozwiązania wydawały się o wiele prostsze. Rok temu w północnej Europie wybito 30 milionów kurcząt, gdy okazało się, że są zakażone wirusem ptasiej grypy. W połowie grudnia z tego samego powodu zgładzono w Korei Południowej 100 tysięcy kurcząt i kaczek. Dopiero pojawienie się wirusa wywołującego SARS uświadomiło nam, że na świecie powstają nowe drobnoustroje i że ofiarami możemy paść także my sami.
Nieustające ataki wirusów na barierę gatunkową pomiędzy zwierzętami a ludźmi ujawniają więc, że równowaga między ludźmi a mikroorganizmami została zaburzona. Przyczyną może być ocieplenie klimatyczne, globalizacja handlu żywnością lub rozpowszechnienie się lotniczych podróży transkontynentalnych. Bez względu jednak na przyczynę, proces mutacji wirusów jest wciąż żywy. Wzbudza to lęk przed kolejnym objawieniem zmutowanych drobnoustrojów, które okazać się może zjawiskiem o wiele bardziej niebezpiecznym niż SARS.
Epidemiolodzy uspokajają wprawdzie twierdzeniem, że zwyczajnym wirusom najczęściej nie jest łatwo przekształcić się w drobnoustrój wywołujący u ludzi groźną, śmiertelną chorobę, zdolną przybrać rozmiary pandemii. Mimo to w ciągu ostatnich kilku lat wiele wyjątkowo silnych wirusów takie próby podejmowało. Szczególnie groźna była ptasia grypa z 1997 roku. Doprowadziła do śmierci jedną trzecią osób, które na nią zachorowały. Udało się jednak zapobiec mutacji wirusa do stadium, w którym mógłby przenieść się bezpośrednio z człowieka na człowieka. Śmierć poniosło wprawdzie sześć osób, ale epidemii uniknięto.

(F. Guterl Newsweek Polska 03/04)

Wirusowe liczydło

2 - 7 dni - średni okres dojrzewania ciężkiego zespołu ostrej niewydolności oddechowej - SARS.
9 lat temu - identyfikacja wirusa Hendra (wywołał epidemię wśród koni wyścigowych w Australii).
4 lata temu - 105 mieszkańców Malezji zabitych przez wirus Nipah.
27 lat temu - identyfikacja wirusa Ebola - pierwsze epidemie w Zairze i w Sudanie.
50 do 90 procent osób zakażonych wirusem Ebola umiera w ciągu tygodnia od wystąpienia pierwszych objawów.
30.000 osób według szacunków WHO umiera co roku na żółtą febrę - najwięcej w Afryce.
42.000.000 ludzi na świecie żyje z wirusem HIV, w tym 3,2 mln dzieci w wieku do 15 lat.
68.000.000 ludzi według specjalistów UNAIDS (Program ONZ ds. AIDS) umrze z powodu zakażenia wirusem HIV między 2000 a 2020 rokiem w krajach najbardziej dotkniętych epidemią. W ubiegłym roku zmarło 3,1 mln osób.