W krajach Unii Europejskiej nowotwory, zwłaszcza piersi i narządu rodnego, stanowią główną przyczynę śmierci kobiet w wieku 35-64 lata. Z powodu raka piersi w krajach UE umiera rocznie ok. 79 tysięcy kobiet. Jak przewidują naukowcy, liczba ta może się zwiększać.

W tradycyjnym sposobie leczenia raka piersi u ponad 80 procent kobiet stosuje się (jako uzupełnienie zabiegu operacyjnego) kilka cykli chemioterapii albo kilkuletnią kurację hormonalną. Leczenie to ma zmniejszyć ryzyko nawrotu nowotworu - wyjaśnia kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii Akademii Medycznej w Gdańsku, prof. Jacek Jassem.

Chemioterapia rzeczywiście zmniejsza ryzyko nawrotu raka, zwłaszcza u kobiet, które mają przerzuty do węzłów chłonnych.

"W grupie kobiet, u których nie występują takie przerzuty, bezwzględna korzyść z chemioterapii jest jednak znacznie mniejsza. Oznacza to, że wiele z nich niepotrzebnie otrzymuje to toksyczne i kosztowne leczenie" - mówi Jassem.

"Obecnie nie jesteśmy w stanie precyzyjnie wskazać grup chorych, którym chemioterapia nie przynosi korzyści, więc otrzymują ją oni niejako +na wszelki wypadek+" - mówi Jassem.

Integrowaniu wiedzy na temat leczenia raka piersi ma służyć ma 6. Program Ramowy UE, międzynarodowy projekt TRANS-BIG.

W przedsięwzięciu, prowadzonym pod nadzorem Breast International Group (BIG), uczestniczyć będzie 39 jednostek badawczych i organizacji z 21 krajów, m.in. z Polski, Belgii, Holandii, Szwecji, Wielkiej Brytanii, Rosji, Słowenii, Włoch, Danii, Szwajcarii, Francji, Niemiec i Irlandii. W skład tego zespołu wchodzą reprezentanci European Institute of Oncology (EIO), The European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) i Federation of European Cancer Societes.

Prof. Jacek Jassem (do niedawna przewodniczący Grupy Raka EORTC) odpowiada za koordynację pracy zespołów badawczych na terenie Europy Środkowo-Wschodniej.

W zespołach tych są m.in. naukowcy z Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii gdańskiej AM, Wydziału Medycyny Uniwersytetu Karola w Pradze, Narodowego Instytutu Onkologii w Budapeszcie i Narodowego Instytutu Onkologii w Lubljanie.

Jak dotąd - przyznaje Jassem - nie udało się wskazać, które dokładnie kobiety powinny chemioterapię przyjmować, a u których ryzyko nawrotu raka jest tak małe, że jest ona zupełnie niepotrzebna. Problem ten, jak uważają naukowcy, można będzie rozwiązać dzięki realizacji głównego elementu TRANS-BIG - projektu MINDACT (Microarray for Node Negative Disease may Avoid Chemotherapy).

Tworząc podstawy do realizacji MINACT, badacze z Narodowego Instytutu Onkologii w Amsterdamie przebadali pochodzące z zabiegów operacyjnych zamrożone wycinki raka piersi, które były przechowywane przez wiele lat. Próbki te poddano ocenie molekularnej. Na podstawie tzw. profilu molekularnego naukowcy starali się wyodrębnić spośród całego genomu ludzkiego ok. 70 genów, które w bardzo precyzyjny sposób determinują przebieg choroby po zabiegu operacyjnym.

Badanie przeprowadzono na materiale retrospektywnym. Aby przekonać się, czy można ten profil molekularny uznać za podstawę do podjęcia decyzji o leczeniu (lub nie leczeniu) pacjentki, konieczne jest jednak badanie kliniczne prospektywne, czyli projektowane z myślą o przyszłości. Obecnie MINDACT jest w fazie przygotowawczej, badania rozpoczną się na dobre najprawdopodobniej w 2005 roku - zaznacza Jassem.

Naukowcy spodziewają się, że dzięki metodom genetycznej diagnostyki molekularnej z całej badanej grupy uda się wyselekcjonować kobiety z bardzo małym ryzykiem nawrotu choroby, u których zastosowanie chemioterapii nie jest potrzebne.

Przebadana zostanie grupa kilku tysięcy kobiet z wczesnym rakiem piersi, bez przerzutów do węzłów chłonnych. To pacjentki, u których chemioterapia z pewnością da pozytywne skutki, jednak zdecydowanie mniejsze niż u chorych z przerzutami do węzłów chłonnych, czyli o większym ryzyku nawrotu raka.

Pacjentki, biorące udział w badaniu z własnej woli, będą przydzielane losowo do dwóch grup. "W grupie pierwszej wskazanie do chemioterapii będzie określone na podstawie tradycyjnych klinicznych kryteriów, takich jak wielkość guza i jego cechy mikroskopowe. W drugiej grupie zaś - wskazania będą określone na podstawie kryteriów molekularnych" - zapowiada Jassem.

"Zakładamy, że w tej drugiej grupie znacznie mniej chorych otrzyma chemioterapię, a mimo to wyniki leczenia nie będą gorsze niż w pierwszej grupie" - mówi profesor. Jak tłumaczy, ostatecznym celem tych badań jest wskazanie chorych, u których w przyszłości można będzie bez żadnej szkody zrezygnować z chemioterapii.

Od kobiet cierpiących na wczesnego raka piersi, u których przeprowadzona zostanie operacja, pobrane zostaną fragmenty nowotworowego guza. Materiał będzie zamrażany i zabezpieczany przez zespoły badaczy we wszystkich ośrodkach uczestniczących w projekcie. Przebadany zostanie zatem materiał świeży, a nie(jak w przypadku wcześniejszych badań tego typu tkanek nowotworowych) przechowywany przez wiele lat.

Zamrożony materiał przekazany zostanie następnie Instytutowi Onkologii w Amsterdamie, wyjaśnia Jassem. Tam geny, wyodrębnione z komórek nowotworowych, będą dokładnie badane przy użyciu nowoczesnej techniki mikromacierzy DNA, umożliwiającej analizę aktywności tysięcy genów jednocześnie.

"Taki test pozwoli stwierdzić nadmierną aktywność niektórych genów, tych które decydują o przebiegu raka piersi. Będzie nas interesowała zwłaszcza aktywność 70 genów, wyodrębnionych wcześniej w Instytucie Onkologii w Amsterdamie" - dodaje Jassem.

PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros

---

wstecz Podziel się ze znajomymi