Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
Labro glowna

Naukowy styl życia

Nauka i biznes

Strona główna Informacje
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Życiodajny tlen może być zabójczy

Do grupy polskich uczonych, których zainteresowała ta druga - groźna - natura tlenu, należy prof. Ryszard Oliński z Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu., tegoroczny laureat Nagrody Naukowej Wydziału Nauk Medycznych PAN. Efektem badań tych naukowców stała się metoda badania zniszczeń, jakie reaktywne formy tlenu powodują na poziomie komórki i całego organizmu, unikatowa w skali światowej.

TLEN - SPRAWCA PIERWSZEJ KLĘSKI EKOLOGICZNEJ

Właśnie to niszczące działanie tlenu doprowadziło do pierwszej katastrofy ekologicznej około 3,5 miliarda lat temu - przypomina Oliński.

"Życie na Ziemi rodziło się w warunkach beztlenowych. Miliard lat później zaczęły powstawać organizmy przypominające dzisiejsze rośliny i rozpoczęła się produkcja tlenu. Oswobodzony tlen, ze swoimi toksycznymi właściwościami, doprowadził wtedy do wymarcia większości organizmów żyjących na Ziemi" - opowiada.

Jak tłumaczy Oliński, my jesteśmy spadkobiercami tych organizmów, które przetrwały. Nauczyliśmy się pozyskiwać większe ilości energii z pokarmu niż było to możliwe w atmosferze beztlenowej.

WOLNE RODNIKI PRZYCZYNĄ MUTACJI W GENACH

"Oprócz znanego wszystkim tlenu cząsteczkowego, O2, istnieją aktywne postacie tlenu, które występują w postaci wolnych rodników" - tłumaczy Oliński.

Wolne rodniki, niczym "naboje ostrego strzelania" atakują DNA człowieka, powodując groźne mutacje w genach. Taka inwazja, której skutkiem jest nadmierne stężenie reaktywnych form tlenu w organizmie, określana jest terminem "stres oksydacyjny".

Efektem "stresu oksydacyjnego" może być rozwój raka. "Jeśli atak wolnych rodników dotyczy ważnych dla komórki genów, np. genów regulujących jej podziały i specjalizacje, może rozpocząć się proces rakowacenia. Komórka wyrywa się wtedy spod kontroli i dzieli bez opamiętania" - mówi Oliński.

JAK MERCEDES DO MALUCHA

Na szczęście organizm ludzki ma sposób na obronę przed niszczycielskim działaniem wolnych rodników i sam naprawia uszkodzenia DNA. Są jednak ludzie, u których ta obrona, wskutek dziedzicznych obciążeń, jest mniej wydajna niż u innych.

"To tak, jakby porównać mercedesa do +malucha+. U ludzi bez obciążeń genetycznych mechanizmy tej obrony działają tak sprawnie, jak silnik mercedesa. U osób genetycznie obciążonych mechanizmy te także funkcjonują, ale z mocą i wytrzymałością fiata 126p" - mówi Oliński.

Kiedy aktywne postacie tlenu zaczynają niszczyć DNA, a organizm nie jest w stanie bronić się wystarczająco sprawnie, powstają określone mutacje w czterech zasadach azotowych: guaninie, cytozynie, adeninie i tyminie. "Poziom tych mutacji może być wskaźnikiem stresu oksydacyjnego" - zwraca uwagę profesor.

POLSKIE BADANIA USZKODZEŃ DNA

Zespół prof. Olińskiego, razem z doc. Barbarą Tudek z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN w Warszawie oraz prof. Januszem Kowalewskim z Kliniki Chirurgii Klatki Piersiowej i Nowotworów CM UMK, przeprowadził badania oksydacyjnych uszkodzeń DNA w białych krwinkach (leukocytach) oraz produktów procesu naprawy tych uszkodzeń przedostających się do moczu.

Wiedzę na temat uszkodzeń DNA, które mogą być inicjowane przez wolne rodniki, Polacy przetestowali w badaniach nad rakiem płuc u palaczy.

KOMÓRKA ZDRADZA RYZYKO RAKA PŁUC I MIAŻDŻYCY

Dzięki możliwości wykrywania niebezpiecznych zmian już na poziomie komórki, polscy naukowcy są w stanie określić, którzy z palaczy są najbardziej narażeni na raka płuc - ze względu na genetycznie uwarunkowaną słabą obronę przeciwko oksydacyjnym uszkodzeniom DNA.

Wyniki badań znalazły także zastosowanie w określaniu patogenezy miażdżycy. Ryszardowi Olińskiemu, wspólnie z kierownikiem Kliniki Chirurgii Ogólnej CM UMK prof. Arkadiuszem Jawieniem, udało się wykazać, że jednym z czynników prowadzących do rozwoju blaszek miażdżycowych w organizmie mogą być właśnie wywołane przez tlen modyfikacje DNA.

* * *

Prof. dr hab. Ryszard Oliński, kierownik Katedry i Zakładu Biochemii Klinicznej Collegium Medicum Uniwersytetu im. M. Kopernika w Toruniu, otrzymał (wspólnie z dr. Danielem Gackowskim i mgr. Rafałem Różalskim z Akademii Medycznej w Bydgoszczy) nagrodę PAN za cykl prac na temat "roli reaktywnych form tlenu w patogenezie niektórych chorób człowieka".

W ubiegłym roku o przełomowych polskich badaniach informowało prestiżowe pismo "Cancer Research".

PAP - Nauka w Polsce, Joanna Poros


Skomentuj na forum


Drukuj PDF
wstecz Podziel się ze znajomymi

Recenzje




Algorytm poetą?
29-11-2024

Algorytm poetą?

A\Zbadano, jak odbiorcy reagują na poezję autorstwa AI oraz człowieka

Informacje dnia: W Polsce żyje miasto ludzi uratowanych dzięki przeszczepom szpiku Popularny lek na tarczycę może mieć związek z zanikiem kości W ostatnich 60 latach światowa produkcja żywności stale rosła Sztuczna inteligencja niesie zagrożenia dla rynku pracy Program naprawczy dla NCBR IChF PAN z grantem KE W Polsce żyje miasto ludzi uratowanych dzięki przeszczepom szpiku Popularny lek na tarczycę może mieć związek z zanikiem kości W ostatnich 60 latach światowa produkcja żywności stale rosła Sztuczna inteligencja niesie zagrożenia dla rynku pracy Program naprawczy dla NCBR IChF PAN z grantem KE W Polsce żyje miasto ludzi uratowanych dzięki przeszczepom szpiku Popularny lek na tarczycę może mieć związek z zanikiem kości W ostatnich 60 latach światowa produkcja żywności stale rosła Sztuczna inteligencja niesie zagrożenia dla rynku pracy Program naprawczy dla NCBR IChF PAN z grantem KE

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje