Zmiany klimatu zachodzące na terenie Arktyki są bardziej widoczne niż w większości pozostałych części świata, gdyż tempo postępowania globalnego ocieplenia jest tam dwa razy wyższe od średniej światowej.

Mają one także wpływ na niektóre części Europy, co stanowi przedmiot badań prowadzonych w ramach projektu ArcRisk (Arktyczne zagrożenia dla zdrowia i ich oddziaływanie na stan zdrowia w Arktyce i Europie w związku z wywoływanymi przez klimat zmianami w obiegu zanieczyszczeń). Projekt znalazł się w centrum zainteresowania z okazji Światowego Dnia Ochrony Środowiska Naturalnego.

Dzięki dofinansowaniu na kwotę 4,75 mln EUR (z czego 3,5 mln EUR pochodzi od UE), projekt zgromadził międzynarodowy zespół badawczy z 12 krajów, aby ocenić stan zdrowia różnych populacji w Arktyce oraz wybranych, "narażonych" populacji w Europie.

Pracami kieruje zespół Programu Monitorowania i Oceny Regionu Arktyki (AMAP) w Norwegii. Naukowcy analizują powiązania między zanieczyszczeniami środowiska, zmianami klimatu i zdrowiem człowieka, a w szczególności to, jak zmiany klimatu mogą potencjalnie modyfikować drogi, jakimi szkodliwe substancje chemiczne krążą w środowisku i przenikają do łańcuchów żywnościowych.

Celem jest porównanie informacji z badań arktycznych nad zdrowiem z wynikami dotyczącymi oddziaływania zanieczyszczeń na populacje w innych, wybranych regionach Europy. Wyniki wcześniejszych badań wykazały, że populacje zamieszkujące Arktykę są bogatym źródłem informacji, które można wykorzystać do porównań z sytuacjami w innych częściach Europy w kontekście bieżących i przyszłych scenariuszy zmian klimatu.

Profesor Arja Rautio, naukowiec pracujący nad projektem ArcRisk z Centrum Medycyny Arktycznej przy Uniwersytecie w Oulu, Finlandia, zauważa: "Ludzie żyjący na obszarach arktycznych mogą być bardziej wrażliwi na zanieczyszczenia ze względu na swoją genetykę. To niefortunne, bowiem najdalej na północ wysunięte obszary Europy są narażone na bardziej szkodliwe substancje chemiczne".

Obejmują one nowe takie zanieczyszczenia jak związki fluorowe i bromowane oraz bisfenol A, które mogą oddziaływać na hormony, a przez to mieć wpływ na zdrowie człowieka. "Aczkolwiek zaobserwowanie oddziaływania na ludzi na poziomie populacji może zabrać dziesięć albo i dwadzieścia lat" - dodaje profesor. Z tego względu w toku projektu ArcRisk zbudowano bazę danych zawierającą informacje o poziomach stężenia zanieczyszczeń i ich trendach w populacji ludzkiej.

W ramach projektu, który zakończy się w drugiej połowie bieżącego roku, mają zostać określone trendy geograficzne i wcześniejsze czasowe w dystrybucji zanieczyszczeń w Arktyce. Wykorzystano rozmaite modele to analizy arktycznego transportu zanieczyszczeń i ich losu w środowisku w różnych scenariuszach emisji chemicznych i zmian klimatu.

Dorobek zostanie włączony do powstałej w ramach projektu bazy danych, która posłuży do prognozowania przyszłych trendów geograficznych i czasowych w rozmieszczeniu zanieczyszczeń w Arktyce. Inne modele pozwolą ustalić udział różnych sieci troficznych w poziomach ekspozycji ludzi poprzez spożycie mięsa reniferów, fok i ryb morskich oraz przyszłe zmiany w ekspozycji ludzi w kontekście zmian klimatu.

Wyniki ogólne i opracowana baza danych położą podwaliny naukowe pod odpowiednie strategie UE w sprawie zanieczyszczeń i oddziaływania globalnych zmian na stan zdrowia. Zespół ArcRisk ma nadzieję, że odkrycia pomogą w opracowaniu strategii redukowania poziomów zanieczyszczenia środowiska na skalę europejską, panarktyczną a także globalną.

Wyniki projektu zostaną zaprezentowane w styczniu 2014 r. na konferencji pt. "Arktyczne granice" (Arctic Frontiers) w Tromsø, Norwegia.


Źródło: www.cordis.europa.eu