Według jednej z hipotez dotyczącej przyczyn choroby Alzheimera twierdzi się, iż amyloid beta tworzy w mózgu złogi, które prowadzą do tej choroby. Badacze z Merck Research Laboratories na łamach Science Translational Medicine opowiadają o testach nowego leku, który zapobiega powstawaniu płytek amyloidowych.

Lek o nazwie verubecestat jest inhibitorem BACE1 (Beta-site Amyloid precursor protein Cleaving Enzyme 1). BACE1, czyli inaczej β-sekretaza jest enzymem biorącym udział w tworzeniu beta-amyloidu. Badacze od dawna prowadzą badania, których celem jest zablokowanie BACE1, jednak do tej pory nie znaleziono molekuły dającej nadzieję na stworzenie lekarstwa niepowodującego skutków ubocznych.

β-sekretaza powoduje odcięcie od białka ABPP fragmentu C99, a następnie uwalnia APP beta. W kolejnych etapach dochodzi do rozszczepienia C99 przez γ-sekretazę, co w konsekwencji prowadzi do utworzenia β-amyloidu. Inhibitor bACE1 wskutek połączenia się z enzymem, uniemożliwia mu odcinanie APP. Przeprowadzone do tej pory badania dowodzą, iż inhibitory β-sekretazy wykazują występowanie skutków ubocznych. W przypadku mysz laboratoryjnych zaobserwowano problemy w rozwoju centralnego układu nerwowego, objawy neurodegeneracyjne oraz dochodziło do patologii siatkówki. Kolejnym problemem było stworzenie molekuły o takich rozmiarach, aby mogła przyłączyć się do BACE1, ale również była w stanie swobodnie przeniknąć przez barierę krew-mózg. Jak do tej pory stworzono dużą ilość potencjalnych leków, ale ze względu na wysoką toksyczność, badania kliniczne zostały wstrzymane.

Przez naukowców z Merck została stworzona molekuła, która prawdopodobnie radzi sobie ze wszystkimi podanymi problemami. Podczas testowania leku na zwierzętach zaobserwowano znaczącą redukcję poziomu β-amyloidu oraz APP beta we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym. W czasie 6 miesięcznego podawania leku szczurom, a małpom przez 9 miesięcy nie zauważono toksycznego wpływu na organizm. Zaobserwowano jedynie zmniejszoną pigmentację futra u królików oraz myszy. Nie wystąpiła ona jednak u małp.

Po widocznym sukcesie eksperymentów na zwierzętach podjęto pierwszą fazę badań na ludziach. Głównym celem badań było sprawdzenie bezpieczeństwa leku, opracowanie zasad dawkowania oraz zbadanie w jaki sposób organizm toleruje farmaceutyk. U osób zdrowych, którzy w trakcie dwóch tygodni brali verubecestat i u dorosłych z łagodną do umiarkowanej postaci choroby, przyjmujący lek przez tydzień, zauważono zredukowanie ilości β-amyloidu oraz APP beta w płynie mózgowo-rdzeniowym. Dennis Selkoe z Uniwersytetu Harvarda stwierdza, iż jest to pierwsze naukowe doniesienie o wpływie inhibitora BACE na człowieka. Dobrą wiadomością jest fakt, iż jak do tej pory nie zaobserwowano skutków negatywnych stosowania inhibitorów BACE.

Biolog molekularny i odkrywca BACE1 w roku 1999, Robert Vassar twierdzi, iż brak skutków ubocznych może być wynikiem całkowitego stłumienia aktywności β-sekretazy przez zespół z Merck Laboratories. Prawdopodobnie niewielka ilość BACE w mózgu oraz organizmie chroni przed skutkami ubocznymi.

Dzięki obiecującym wynikom badań podjęto kolejną ich fazę na ludziach. W chwili obecnej trwają badania, których celem jest określenie długoterminowości wpływu leku na organizm człowieka. W pierwszych badaniach bierze udział 2000 osób, którzy cierpią na od łagodnej po umiarkowaną formę choroby Alzheimera. Lek będzie im podawany przez 18 miesięcy. Natomiast w grupie drugiej jest ok. 1500 osób, u których na podstawie badania PET stwierdzono wczesne oznaki Alzheimera w formie płytek beta-amyloidu w mózgu. Tym osobom verubecestat będzie podawany przez 2 lata. Vassar zaznacza, iż bardzo ważne jest sprawdzenie jak długo człowiek będzie mógł przyjmować ten lek, gdyż niewykluczone, iż przypadkach będzie on musiał być podawany przez całe życie. Ważne jest również poznanie skutków przyjmowania w trakcie starzenia się ludzi.

Wyniki badań zostaną poznane w 2017 oraz 2019 roku. Niewątpliwie ważniejsze są te drugie wyniki, ze względu na fakt, iż płytki amyloidowe mogą odkładać się w mózgu nawet na 20 lat przed pojawieniem się pierwszych objawów. Gdyby okazało się, iż u pacjentów dochodzi do zmniejszenia się liczby płytek amyloidowych oraz nie obserwuje się upośledzenia zdolności poznawczych, będzie to mocnym wsparciem dla hipotezy o roli β-amyloidu w rozwoju choroby Alzheimera.