"Do tej pory jedyną możliwością przeprowadzenia badań na synchrotronie dla polskich naukowców było aplikowanie do zagranicznych ośrodków. Teraz będzie to możliwe w Polsce, w Krakowie, w Narodowym Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS" - czytamy w komunikacie Centrum przesłanym we wtorek PAP.

Tym samym - jak zauważono - Polska i jej ośrodek, będący jednostką Uniwersytetu Jagiellońskiego, dołącza do elitarnego grona krajów, w których możliwie jest przeprowadzenie badań z zastosowaniem promieniowania synchrotronowego. "Fakt ten ma szczególne znaczenie dla rejonu Europy Środkowo–Wschodniej, w której krakowska infrastruktura jest jedynym takim miejscem. Ośrodki synchrotronowe tworzą ścisłą, międzynarodową sieć współpracy, która stanowi unikatową platformę badawczą, służącą rozwojowi nie tylko nauki, ale także przemysłu." - przypomniano w komunikacie.

Synchrotron to jedna z najnowocześniejszych technologii badawczych. Powstające w synchrotronie promieniowanie elektromagnetyczne o szerokim spektrum może być wykorzystywane interdyscyplinarnie.

Centrum podało, że w ramach ogłoszonego przez ośrodek naboru, badacze będą mogli realizować swoje projekty bezpłatnie.

Wnioski o dostęp do synchrotronu można składać za pomocą platformy internetowej SOLARIS Digital User Office. Muszą one zawierać merytoryczny opis eksperymentu oraz szczegółowe wymagania techniczne, konieczne do jego realizacji. Po ich zaakceptowaniu – jak wyjaśniono w komunikacie - projekt będzie oceniany merytorycznie przez międzynarodową komisję.

"O zakwalifikowaniu wniosku decydować będzie nowatorski zakres tematyki badań, stopień sprecyzowania hipotezy naukowej oraz jasno określona metodologia. Kluczowe znaczenie będzie miało również przekonujące uzasadnienie celowości zastosowania promieniowania synchrotronowego. W ramach obecnego naboru naukowcy przeprowadzać będą swoje badania w okresie od października 2018 do stycznia 2019 roku" - poinformowano.

W komunikacie wyjaśniono, że dzięki sprofilowaniu linii eksperymentalnych każdy synchrotron na świecie ma obszary badawcze, w których się specjalizuje. W krakowskim ośrodku na początek zostaną udostępnione: linia PEEM/XAS (photoemission electron microscopy / X-ray absorption spectroscopy), gdzie można dokonywać pomiarów mikroskopowych i spektroskopowych w zakresie miękkiego promieniowania rentgenowskiego na dwóch stanowiskach pomiarowych, oraz linia UARPES (ultra angle-resolved photoemission spectroscopy) dostarczająca fotony w zakresie próżniowego ultrafioletu do badań techniką kątowo-rozdzielczej spektroskopii fotoelektronów (ARPES).

"Ta ostatnia ma podstawowe znaczenie dla rozwoju nauki i technologii, gdyż pozwala na pełny opis doświadczalny struktury elektronowej materii, która wyznacza zasadniczo wszystkie właściwości fizyczne i chemiczne materiałów. Stacje badawcze PEEM i XAS mogą być natomiast wykorzystywane w takich dziedzinach jak nauka o materiałach, fizyka, chemia czy nauki o Ziemi" - wyjaśniono.

Urządzenie mieszczące się na Kampusie UJ docelowo zaprojektowane jest jednak na kilkanaście linii badawczych (dwie są już w trakcie budowy), co umożliwi powstanie ponad 20 stanowisk pomiarowych.