Wiele osób kojarzy pojęcie „refluks” jako przypadłości związanej z palącym bólem za mostkiem po jedzeniu, zwanym zgagą. Jest to zespół objawów towarzyszących zarzucaniu treści pokarmowej z żołądka w górę przełyku. Choroba refluksowa przełyku (GERD) występuje u 20- 26% populacji europejskiej. Najwyższy odsetek zachorowań obserwowany jest w USA - nawet 28% a najniższy w Japonii (ok. 12%). Jednak te liczba chorych wciąż rośnie. Czym tak naprawdę jest refluks? I najważniejsze - czy da się coś zrobić z tym nieprzyjemnym objawem by nie przeszkadzał w naszej codzienności?

Wyobraźmy sobie długą pionową rurę, która wpada do większego zbiornika. Rura to przełyk a zbiornik to żołądek. Pomiędzy nimi znajduje się bariera, która otwiera się ilekroć większa ilość płynu lub kęsów pokarmu przechodzi z przełyku do żołądka, a zamyka się gdy przepływ ustaje by nie dopuścić do wstecznego ruchu treści pokarmowej. Jednak gdy bariera ta, to jest zwieracz dolny przełyku (LES) nie jest w stanie zamknąć wystarczająco odpływu - wtedy treść pokarmowa może się cofać i w takiej sytuacji mamy do czynienia z refluksem żołądkowo- przełykowy. Przełyk to zbudowany z mięśni narząd rurowy. Jeśli kolejne mięśnie nie będą potrafiły się efektywnie kurczyć, wówczas treść pokarmowa może przedostawać się powyżej zwieracza dolnego przełyku. Drugim typem refluksu występującym w przewodzie pokarmowym jest refluks gardłowo- krtaniowy (LPR), który może występować samoistnie, acz bardzo często współistnieje z chorobą refleksową. Według badań naukowych aż 1/3 pacjentów z refluksem żołądkowo- przełykowym może chorować także na LPR, wtedy natomiast sok żołądkowy przechodzi wyżej niż tylko do dolnego odcinka przełyku.

W skrajnych przypadkach refluks żołądkowo- przełykowy może spowodować krwawienie do przewodu pokarmowego, które objawia się wymiotami z fusami skrzepniętej krwi oraz bolesnym przełykaniem pokarmu zwane odynofagią. Bolesne przełykanie i skrzepnięta krew powinny skłonić nas do bezwzględnej konsultacji z lekarzem. Dość często choroba pozostaje bezobjawowa. Nie zmienia to jednak faktu, że refluks z objawami czy bez nich zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory przełyku.

Leczenie choroby refluksowej przełyku obejmuje postępowanie niefarmakologiczne oraz farmakoterapię. W rzadkich przypadkach konieczne może być leczenie operacyjne. Podstawą zapobiegania refluksowi jest właściwa dieta oraz styl życia, które mogą zminimalizować a nawet całkowicie wyeliminować objawy choroby. Powinniśmy dbać o to by jeść częściej lecz mniejsze porcje (4- 5/ dzień). Na 3 godziny przed snem wskazane jest wstrzymać się od jedzenia, szczególnie produktów tłustych, ciężkostrawnych (mięso, słodycze). W codziennym jadłospisie powinno nie zabraknąć zwiększonej ilości warzyw, szczególnie tych zielonych. Należy pić dużo wody o odczynie zasadowym (np. przegotowana woda) aby przepłukać przełyk lecz nie bezpośrednio po spożyciu posiłku. Picie naparu z siemienia lnianego również zmniejsza objawy choroby. Regularny wysiłek fizyczny, zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu pomaga niewątpliwie w redukcji otyłości, odpowiadającej za nasilenie objawów refluksu. Odpowiednia higiena i długość snu (minimum 7,5 h) również wpływa na to jak będziemy się czuli i funkcjonowali. Lekami, które nadal cieszą się najlepszymi wynikami w terapii GERD są inhibitory pompy protonowej (IPP), leki prokinetyczne i alkalizujące treść żołądkową.

Choroba refleksowa przełyku jest schorzeniem przewlekłym, a jej objawy mogą trwać latami ze zmiennym nasileniem. Refluks może wpływać znacząco na obniżenie komfortu oraz jakości życia dotkniętych nią osób. Jeśli jego objawy utrzymują się przez dłuższy czas i utrudniają codzienne funkcjonowanie należy niezwłocznie udać się do lekarza. Konsultacja lekarska pozwoli lepiej i gruntowniej opanować tą powszechną i bywa, że wciąż bagatelizowaną chorobę.