Laboratoria.net
|
Zamknij X
|
Gleby lekkie, które zajmują ponad połowę powierzchni użytków rolnych w Polsce, charakteryzują się nieodpowiednimi właściwościami fizycznymi, chemicznymi i fizykochemicznymi. Racjonalne użytkowanie gleb słabej jakości powinno obejmować działania mające na celu przebudowę ich właściwości, a szczególnie właściwości wodnych. Do poprawy właściwości gleb lekkich można wykorzystać materiały zwiększające zdolności sorpcyjne tych gleb, np. biowęgiel, osady ściekowe czy odpadową wełnę mineralną z upraw pod osłonami. Jednocześnie duże ilości tych odpadów zwracają uwagę na potrzeby podjęcia działań zmierzających do ich zagospodarowania w procesie użyźniania gleb słabej jakości. W pracy przedstawiono charakterystykę biowęgla, osadów ściekowych oraz odpadowej wełny mineralnej z upraw pod osłonami oraz ich wpływ na właściwości gleb lekkich.
Wstęp
W Polsce gleby lekkie stanowią większą część powierzchni kraju, co wynika z przyczyn naturalnych i antropogenicznych. Te obszary, w zależności od swoich właściwości, charakteryzują się niską zawartością substancji organicznej, słabą i bardzo słabą odpornością na procesy degradacji chemicznej oraz silnym zakwaszeniem (Pranagal, 2009). Przyczynia się to do coraz niższej efektywności produkcyjnej oraz negatywnie wpływa na środowisko naturalne (Lal, 2008). Właściwości gleb lekkich można poprawić stosując doglebowo odpady o odpowiednich cechach (Ajayi i IN., 2016). W środowisku przyrodniczym gleba spełnia wielorakie funkcje, w tym głównie działanie filtrujące i buforujące, chroniące ekosystemy przed oddziaływaniem substancji niepożądanych. Jako stały element krajobrazu, jest głównym ośrodkiem akumulacji wielu zanieczyszczeń, spełnia jednocześnie funkcję specyficznego filtra ochronnego przed ich oddziaływaniem na wody, a także organizmy roślinne (Baran i IN. 2014). Gleba ze względu na swoją funkcję filtrującą oraz magazynującą może być dobrym miejscem do deponowania odpadów i produktów ich przetworzenia (Pranagal, 2011). Aktualne regulacje prawne w Parlamencie Europejskim, które bezpośrednio obowiązują w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dyrektywa Rady WE, 2009) nakazują systematycznie zwiększać ilość zagospodarowanych odpadów. Z uwagi na funkcje gleby podejmuje się próby poprawy jakości gleb uprawnych przez wykorzystanie różnych materiałów odpadowych. W Polsce są to najczęściej: osady ściekowe, kompost wytwarzany z odpadów komunalnych, węgiel brunatny, czy też odpadowa wełna mineralna (Baran i IN., 2008; Krzywy i IN., 2002; Maciejewska i Kwiatkowska, 2007; Paluszek, 2009). Pomimo potencjalnych korzyści jakie niesie wzbogacenie gleb odpadami, należy mieć na uwadze fakt, że odpady mogą zawierać niebezpieczne substancje wpływające na funkcjonowanie gleby i istotne dla funkcjonowania roślin lądowych (Düring i Gäth 2002). Prowadzone są również badania skutków środowiskowych spowodowanych wprowadzeniem do gleby odpadów organicznych, mineralnych, a nawet biowęgli (Kuśmierz i Oleszczuk, 2014; Oleszczuk i IN., 2014).
Charakterystyka biowęgla
Odpadową biomasę można poddać pirolizie, czyli rozkładowi cząsteczek związku chemicznego pod wpływem podwyższonej temperatury bez obecności tlenu lub innego czynnika utleniającego (Gul i IN., 2015). W skali przemysłowej celem procesu pirolizy jest przetwarzanie surowców do użytecznych form energii. Pozostałość po tym procesie (czyli biowęgiel) może być wykorzystana w rolnictwie do poprawienia właściwości gleby, w produkcji nawozów organicznych. Charakteryzuje się bardzo dobrymi właściwościami sorpcyjnymi. Biowęgiel jest też odporny na działanie środków chemicznych i rozkład biochemiczny. Dodany do gleby może być wykorzystany do ochrony i oczyszczania wybranych elementów środowiska, umożliwiając między innymi pochłanianie dwutlenku węgla w glebie i w konsekwencji zmniejszenie jego emisji do atmosfery (Conte , 2014). Badania wykazały również, że konwersja biomasy uzyskanej z obszarów skażonych metalami ciężkimi na biowęgiel jest dobrym rozwiązaniem. W doświadczeniach z biowęglami pochodzącymi z biomasy uzyskanej z obszarów zanieczyszczonych metalami ciężkimi nie odnotowano podwyższonego stężenia żadnego potencjalnie toksycznego pierwiastka w tym metali ciężkich. Ulatniają się one podczas produkcji biowęgla, zwłaszcza w czasie trwania procesu pirolizy szybkiej w temperaturze 700 °C. Nie stwierdzono też niekorzystnych skutków oddziaływania na mikroorganizmy glebowe (Evangelou, 2014). Właściwości biowęgla pozwalają także na stosowanie go do fitostabilizacji gleb (Edenborn i in., 2015; Inbar i in., 2015). Dodatkowo biowęgiel może także znaleźć zastosowanie w stabilizacji osadów ściekowych oraz w podnoszeniu aktywności biologicznej gleby w odniesieniu do większości enzymów (Oleszczuk i in., 2014).
W dotychczasowej literaturze istnieją poglądy, że zmiany fizyczne w glebie oraz ich istotność zależą od rodzaju gruntu oraz materiału wejściowego i stopnia uwęglenia biowęgla. Badania Herath i in. (2013) wykazały, że biowęgiel ze słomy kukurydzianej, wytworzony w warunkach 550°C i 350°C, poprawia stabilność gleby iłu gliniastego odpowiednio o ponad 17% i 4-16 % w porównaniu do gleb bez wzbogacenia biowęglem. Autorzy Ci w gruncie iłowym nie zaobserwowali znaczących zmian we wskaźnikach stabilności gleby z uwagi na różnie uwęglone dodatki. W doświadczeniu z biowęglem powstałym z kukurydzy Abel i in. (2013), wykazali, że gleby piaszczyste miały tendencję do silniejszego wzrostu pojemności wodnej niż piaski gliniaste. Szczególnie było to widoczne w poletkach, w których zawartość dodatku biowęgla wynosiła 5%. W glebie piaszczystej, która została wzbogacona 1% biowęgla, pojemność wody znacznie się zwiększyła. Do dokładniejszych interpretacji wpływu zastosowanej ilości biowęgla i zmian jakie zachodzą w glebach konieczne są kolejne eksperymenty, które pokazałyby odmiennie zachowanie tego materiału odpadowego. Barierą jest również obecna sytuacja, w której regulacje prawne nie określają jasno statusu biowęgla oraz metod i dawki nawozowej (Malińska, 2015).
CHARAKTERYSTYKA OSADÓW ŚCIEKOWYCH
Odpadem, który powstaje w czasie codziennego bytowania człowieka, jest komunalny osad ściekowy, powstający w wyniku oczyszczania ścieków. Jego przyrodnicze wykorzystanie jest preferowanym przez ekspertów kierunkiem zagospodarowania z racji pochodzenia organicznego (Heidrich i IN., 2010). Osady ściekowe mają zastosowanie jako nawóz, środek do rekultywacji gleb zdegradowanych i gruntów bezglebowych oraz do wspomagania utworów bezglebowych podatnych na działanie erozyjne wiatru i wody. Stosowanie osadów ściekowych ma pozytywny wpływ na żyzność gleby i jej właściwości fizyczne, takie jak zwiększenie porowatości gleby i odporność agregatów na rozmywające działanie wody (Pagliai i Antisari, 1993), a szlam jest dobrym źródłem N, P i innych składników odżywczych (Franco i in. 2010). Dodatkowo odpad z oczyszczalni ścieków korzystnie wpływa na poprawę bilansu substancji organicznej w glebie (Fijałkowski i in., 2009). Rolniczemu zagospodarowaniu osadów ściekowych mogą być poddane osady ściekowe świeże lub przefermentowane, po poddaniu ich procesom stabilizacji i higienizacji w postaci płynnej, mazistej i ziemistej. Chociaż stosowanie osadów ściekowych w rolnictwie wydaje się być odpowiednim rozwiązaniem ze względu na wysoki poziom składników odżywczych i substancji organicznych, to istnieją poważne obawy co do szerokiego zastosowania jako polepszacza glebowego. Wątpliwość powoduje obecność składników potencjalnie toksycznych- metali ciężkich oraz organizmów chorobotwórczych (Nogueira i IN., 2013a; Nogueira i IN., 2013b). Ilość organizmów patogennych obecnych w osadach, dostępność metali ciężkich można zmniejszyć przez kompostowanie. Proces ten wpływa również korzystnie na ogólne właściwości fizykochemiczne osadów ściekowych(Jouraiphy i IN., 2005; Khalil i IN., 2011 ). Badania nad ustabilizowanymi osadami wykazały, iż przefermentowane osady ściekowe wpływają pozytywnie na rozwój roślin zwłaszcza w glebach lekkich (wołoszyk , 2003).
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.
Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).
Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.
Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:
dopasować treści stron i ich tematykę, w tym tematykę ukazujących się tam materiałów do Twoich zainteresowań,
dokonywać pomiarów, które pozwalają nam udoskonalać nasze usługi i sprawić, że będą maksymalnie odpowiadać Twoim potrzebom,
pokazywać Ci reklamy dopasowane do Twoich potrzeb i zainteresowań.
Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.
Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.
Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.
Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
Recenzje