Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
PCI
Strona główna Biznes laboratoryjny
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Politechniki współpracują z biznesem


Szkolnictwo wyższe nie tylko dostosowuje programy nauczania do wymogów innowacyjnej gospodarki, ale coraz częściej dysponuje także infrastrukturą ułatwiającą współpracę nauki i biznesu. Najnowocześniejsze obiekty w kraju mają obecnie zaplecze naukowe, którego nie powstydziłyby się najlepsze światowe uczelnie. Coraz częściej też w sąsiedztwie szkół wyższych buduje się centra transferu technologii, nowoczesne laboratoria do współpracy z biznesem oraz inkubatory. Wiele takich projektów realizują polskie politechniki. Aby osiągnąć najwyższą jakość kształcenia i współpracy z biznesem, często sięgają po środki unijne.

Niełatwo jest policzyć projekty współpracy nauki i biznesu, realizowane obecnie przez polskie politechniki. W każdym mieście akademickim remontowane są budynki uczelniane, unowocześniane laboratoria albo budowane nowe obiekty na potrzeby nowej oferty kształcenia. Największe ośrodki akademickie w Polsce zaczynają przypominać zachodnie campusy, w których skupione w jednym miejscu budynki gwarantują dobre warunki do prowadzenia wykładów oraz ćwiczeń, a po sąsiedzku oferują także zaplecze badawcze oraz możliwość założenia własnej firmy czy prowadzenia projektów we współpracy  z dużymi firmami.




Nowe inwestycje w stolicy

Według rankingu serwisów Students.pl oraz Perspektywy.pl Politechnika Warszawska zajmuje pierwsze miejsce wśród uczelni technicznych w Polsce. Na jej sukces składa się wysoki poziom nauczania, dobre przygotowanie absolwentów na potrzeby rynku pracy oraz warunki, w jakich studenci zdobywają wiedzę i doświadczenie. Uczelnia właśnie oddała do użytku nowy gmach Wydziału Matematyki i Nauk Informacyjnych przy ul. Koszykowej w Warszawie, którego budowę współfinansowała Unia Europejska w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko. Za ponad 50 mln zł wybudowała sześciopiętrowy obiekt składający się z nowoczesnych sal dydaktycznych wyposażonych w multimedia oraz laboratoriów niezbędnych przyszłym matematykom oraz informatykom. Z nowoczesnej infrastruktury będą mogli się już wkrótce cieszyć także biotechnolodzy i biomedycy. Projekt Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii (CePT) jest koordynowany przez Warszawski Uniwersytet Medyczny w partnerstwie między innymi z Politechniką. Jego realizacja przewiduje stworzenie budynku Centrum Technologii Biomedycznych i Fizyki Medycznej (BIOFIM) w ramach Politechniki Warszawskiej. Plany największej polskiej politechniki sięgają jednak znacznie dalej. „Warszawska Przestrzeń Technologiczna” to kolejny projekt, którego realizację rozpocznie jeszcze w tym roku uczelnia w partnerstwie z władzami stolicy. W efekcie ma powstać Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej, które swoją działalnością obejmie wszystkie zagadnienia związane z innowacyjnością od etapu badań naukowych po ich komercjalizację w gospodarce. Wiadomo już, ze budżet inwestycji zasili kwota 60 mln zł unijnej dotacji pochodzącej z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego. Długoterminowym projektem, przygotowywanym we współpracy z innymi uczelniami jest natomiast Laboratorium Centrum Zaawansowanych Technologii i Materiałów CEZAMAT, którego celem będzie integracja środowiska naukowego na wspólnych badaniach nad przyszłościowymi materiałami i technologiami z pogranicza fizyki, chemii, biologii i inżynierii materiałowej. CEZAMAT włączy w projekt łącznie osiem jednostek naukowych, spośród których Politechnika Warszawska będzie koordynatorem działania. Główny budynek z centralnym laboratorium ma powstać do 2015 r., w ramach projektu zostanie ponadto wyposażone laboratorium nanotechnologii laserowych Wojskowej Akademii Technicznej oraz powstaną nowe pracownie przy Instytucie Wysokich Ciśnień PAN, Instytucie Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Instytucie Technologii Materiałów Elektronicznych. Budżet wszystkich prac wyniesie ponad 359 mln zł, a część kosztów pokryje Unia Europejska w ramach Programu Innowacyjna Gospodarka.


Wrocław stawia na Technopolis

Drugą w rankingach uczelnią techniczną w kraju jest Politechnika Wrocławska, w której w marcu tego roku przecięto wstęgę w nowym  Centrum Edukacyjno-Technologicznym, o czym informowaliśmy także na łamach Portalu Innowacji. Najważniejszym elementem nowootwartego obiektu jest tzw. clean room, czyli pomieszczenie o kontrolowanej czystości, temperaturze i wilgotności, dzięki któremu można prowadzić skomplikowane badania czy procesy technologiczne bez obaw o negatywny wpływ otoczenia zewnętrznego na wyniki prac. Zachowanie takich warunków badawczych to obecnie standard na najlepszych zachodnich uczelniach i zdaniem twórców projektu, uczy wysokiej „kultury technologicznej” przyszłych informatyków, elektroników czy inżynierów automatyki i robotyki. Budowa Centrum Edukacyjno-Technologicznego jest częścią większego projektu realizowanego przez Wydział Elektroniki pt. „Międzyuczelniane Centrum Dydaktyczno-Technologiczne TECHNOPOLIS we Wrocławiu”. Oprócz nowego obiektu przy ul. Długiej w stolicy Dolnego Śląska, uczenia buduje Centrum Studiów Zaawansowanych Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych, w którym znajdzie się innowacyjna komora akustyczna. Projekt Technopolis jest realizowany przy wsparciu funduszy unijnych pochodzących z Programu Infrastruktura i Środowisko. Innym projektem, do realizacji którego Politechnika Wrocławska sięgnęła po środki unijne z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego jest budowa Geocentrum. Obiekt, którego budowa właśnie trwa, ma posłużyć studentom nauk o Ziemi, budownictwa oraz inżynierii środowiskowej i lądowej. Równocześnie w mieście trwają prace nad nowym budynkiem Środowiskowej Biblioteki Nauk Ścisłych i Technicznych, która ma zostać oddana do użytku w 2014 roku, a jej budowę współfinansowała Unia Europejska w ramach Programu Innowacyjna Gospodarka.

Nanotechnologie i IT z Krakowa

Trzecie miejsce wśród najlepszych uczelni technicznych w kraju zajmuje Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Na sukces krakowskiej szkoły z pewnością złożyły się nowe inwestycje, które poprawiają jakość kształcenia i stwarzają europejskie warunki do prowadzenia najbardziej skomplikowanych prac badawczych. A do nich z pewnością należą nanotechnologie. Studenci AGH od 2011 roku mogą korzystać z nowej pracowni obrazowania magnetyczno-rezonansowego w Laboratorium Bionanotechnologii i Biodiagnostyki Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej. W realizacji projektu uczelnię wsparła polsko-kanadyjska firma MRI-TECH Sp. z o.o. oraz Instytut Biodiagnostyki Kanadyjskiej Akademii Nauk. To nie jedyny wkład uczelni w rozwój tej dziedziny nauki. W kwietniu ubiegłego roku rozpoczęła się budowa Akademickiego Centrum Materiałów i Nanotechnologii, w którym mieścić się będzie 15 nowoczesnych laboratoriów wyposażonych w unikalny sprzęt technologiczno-pomiarowy. Kolejną inwestycją uczelni, która miesiąc temu otworzyła się dla studentów jest nowoczesne Centrum Informatyki AGH, którego budowa została współfinansowana w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego. Relację z otwarcia obiektu można zobaczyć w serwisie youtube.com. Z nowej infrastruktury mogą się także cieszyć studenci zajmujący się odnawialnymi źródłami energii. Budowa Laboratorium Edukacyjno-Badawczego Odnawialnych Źródeł i Poszanowania Energii AGH w Miękini oferuje im możliwośćzapoznania się z technologią grzewczą opartą na technologii pomp ciepła i kolektorów słonecznych, problematyką konwersji energii promieniowania słonecznego na energię elektryczną z wykorzystaniem ogniw fotowoltaicznych oraz umożliwia testowanie działania elektrowni wiatrowej. Równie ciekawą inwestycją jest także projekt budowy Centrum Ceramiki AGH, który jest obecnie w trakcie realizacji. Według planu obiekt zostanie oddany do użytku do końca 2013 roku, a dzięki niemu studenci Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH zyskają nowe zaplecze dydaktyczne. Inwestycja jest wspierania przez Unię Europejską w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.

Łódź – fabryka inżynierów

Kolejną uczelnią w rankingu Perspektyw jest Politechnika Łódzka, która przemysłowe tradycje swojego miasta postanowiła przekuć w innowacyjność i nowoczesność. Projekt pt. „Fabryka inżynierów XXI wieku” zakłada budowę nowoczesnego obiektu dydaktyczno-laboratoryjnego na potrzeby Wydziału Mechanicznego. Obiekt ma zostać oddany do użytku w 2013 roku i zapewnić studentom nowe warunki do nauki z zastosowaniem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Uczelnia jest także w trakcie realizacji dużego projektu skierowanego do informatyków. Centrum Technologii Informatycznych Politechniki Łódzkiej, które budowane jest przy ul. Wólczańskiej pomieści ponad 20 laboratoriów m.in. sztucznej inteligencji, przetwarzania danych, sieci komputerowych czy wirtualnej rzeczywistości. Pierwsi studenci rozpoczną zajęcia w nowym obiekcie w 2013 roku. Oba projekty są współfinansowane ze środków unijnych w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko.

Gdański sposób na innowacyjność

Politechnika Gdańska znajduje się w czołówce polskich uczelni wyższych, które unowocześniają swoją infrastrukturę dydaktyczno-naukową. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, iż została wybrana jako jednostka wykonawcza Projektu Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa Pomorskiego.Pierwszym projektem, o którym należy wspomnieć jest remont i wyposażenie Centrum Zaawansowanych Technologii „Pomorze”, który uczelnia realizuje we współpracy z Uniwersytetem Gdańskim. Realizacja tych działań jest współfinansowana w ramach RPO Województwa Pomorskiego. Politechnika, korzystając z tego samego źródła wsparcia  zmodernizowała i rozbudowała także Laboratoria Wydziału Elektrotechniki i Automatyki, a realizując projekt z Innowacyjnej Gospodarki wyposażyła w sprzęt audiowizualny audytoria i sale wykładowe wielu wydziałów. Flagowym projektem Politechniki jest także LINTE^2, o którym pisaliśmy także na łamach Portalu Innowacji. W  ramach projektu powstało Laboratorium Innowacyjnych Technologii Elektroenergetycznych i Integracji Odnawialnych Źródeł Energii LINTE^2,  którym naukowcy mają rozpocząć pracę jeszcze w tym roku. Również na 2012 rok zaplanowano oddanie do użytku innej inwestycji. Centrum Nanotechnologii Politechniki Gdańskiejzaliczane jest do największych przedsięwzięć uczelni ostatnich lat i ma zapewnić niezbędne zaplecze naukowe dla studentów nanotechnologii i inżynierii materiałowej.


Wirtualne latanie na Śląsku

Wiele projektów na swoim koncie ma także Politechnika Śląska, która w rankingu Perspektyw zajmuje szóste miejsce w kraju. W 2011 roku uczelnia zmodernizowała obiekt dydaktyczny Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach, co pozwoliło m.in. na stworzenie lepszych warunków do studiowania osobom niepełnosprawnym. Audytoria w nowej odsłonie zyskają wkrótce także studenci Wydziału Automatyki, Elektroniki i Informatyki. W ramach projektu z Programu Regionalnego Województwa Śląskiego utworzono także Laboratorium Wirtualnego Latania. Studenci od jesieni ubiegłego roku mogą w nim korzystać z 12 symulatorów przypominających kadłuby samolotów oraz 10 mniejszych symulatorów lotu. O otwarciu innowacyjnego obiektu informowaliśmy także na Portalu Innowacji. Do końca bieżącego roku Politechnika Śląska planuje także oddać do użytku obiekt Centrum Biotechnologii, Bioinżynierii i Bioinformatyki Śląska BIO-FARMA, którego budowę pomogły zrealizować fundusze z Programu Innowacyjna Gospodarka. Śląska BIO-FARMA ma tworzyć sieć zintegrowanych i ściśle współpracujących specjalistycznych laboratoriów badawczych w oparciu o jednostki już posiadające ogromne doświadczenie w dziedzinie biotechnologii, bioinżynierii i bioinformatyki. Rok później uczelnia planuje otwarcie Naukowo-Dydaktycznego Centrum Nowych Technologii, a w ostatnim czasie otwarte zostało Laboratorium Naukowo Dydaktycznego Nanotechnologii i Technologii Materiałowych. Oba budynki wybudowane są niedaleko Dzielnicy Akademickiej w Gliwicach dzięki środkom z Programu Infrastruktura i Środowisko. Nie będą to jednak jedyne projekty inwestycyjne Politechniki Śląskiej, na Portalu Innowacji można przeczytać, że uczelnia już dziś poszukuje możliwości sfinansowania budowy Centrum Innowacji i Transferu Technologii.

Innowacyjny campus nad Wartą

Politechnika Poznańska realizując plan skupienia wszystkich obiektów politechniki w campusie nad Wartą zakończyła w 2011 roku budowę Centrum Mechatroniki, Biomechaniki i Nanoinżynierii. Nowy obiekt, współfinansowany z Programu Infrastruktura i Środowisko jest także odpowiedzią na zmieniające się technologie i powstawanie nowych kierunków kształcenia na poznańskiej uczelni. Do 2013 roku nad Wartą wzniosą się kolejne obiekty, Centrum Dydaktyczne Wydziału Technologii Chemicznej Politechniki Poznańskiej oraz Biblioteka Techniczna i Centrum Wykładowe. Ich wizualizacje można znaleźć na stronie uczelni. Kluczowym projektem, który Politechnika Poznańska realizuje we współpracy z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza jest natomiast budowa Międzyuczelnianego Centrum NanoBioMedycznego. Obiekt został oddany do użytku w 2011 roku, a jego celem jest kształcenie kadr w zakresie nowoczesnych technologii nano-bio-medycznych.

Politechniki na Wschodzie inwestują

Politechniki Lubelska oraz Rzeszowska oprócz dostępnych dla wszystkich regionów środków pomocowych mają do dyspozycji także fundusze z Programu Rozwój Polski Wschodniej. Szeroka oferta możliwości wsparcia z Unii Europejskiej zaowocowała wieloma inwestycjami, które zbliżyły politechniki z Lublina i Rzeszowa do standardów międzynarodowych. Do końca 2012 roku ma zostać zmodernizowana baza dydaktyczna Wydziału Mechanicznego Politechniki Lubelskiej, rozbudowany i doposażony zostanie także Ośrodek Kształcenia Lotniczego Politechniki Rzeszowskiej, a w Rzeszowie jeszcze w tym roku zostanie oddane do użytku Nowoczesne Centrum Dydaktyczno-Konferencyjne i Biblioteczno-Administracyjne Politechniki Rzeszowskiej. Na szczególną uwagę zasługuje natomiast Centrum Innowacji i Zaawansowanych Technologii, które powstaje przy Politechnice Lubelskiej. Znajdować się w nim będzie ok. 30 laboratoriów m.in. z zakresu materiałów dla budownictwa i drogownictwa, fizyki cieplnej i akustyki budowli, laboratoria niezawodności maszyn i urządzeń, badań materiałów konstrukcyjnych czy z zakresu technologii informatycznej. Obiekt powstaje dzięki dotacji z Programu Rozwój Polski Wschodniej, a jego otwarcie jest planowane na 2013 rok. Również w przyszłym roku uczelnia planuje zainaugurować działalność nowego centrum. Wschodnie Innowacyjne Centrum Architektury stworzy dobre warunki do kształcenia architektów i urbanistów, którzy zdecydują się studiować na Politechnice Lubelskiej. Lubelska uczelnia już myśli o kolejnych inwestycjach, a jest do tego okazja, dodatkowe środki z podziału Krajowej Rezerwy Wykonania być może trafią na wyposażenie Centrum Innowacji i Zaawansowanych Technologii. O pierwszych decyzjach w tej sprawie napisał „Dziennik Wschodni”.

Chętni do współpracy

Ilość projektów inwestycyjnych realizowanych przez polskie uczelnie techniczne jest imponująca. Większość z nich nie zostałaby zapewne włączona do planów rozwojowych uczelni, gdyby nie środki unijne przeznaczone na rozwój szkolnictwa wyższego, w tym przede wszystkim w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko, Regionalnych Programów Operacyjnych czy Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Oprócz wielu pozytywnych zmian w infrastrukturze, dobrym znakiem jest także coraz większa chęć współpracy ze sobą ośrodków akademickich, instytucji badawczo-rozwojowych oraz przedsiębiorstw. Międzyuczelniane projekty otwierają nowe możliwości nie tylko dydaktyczne, ale także rozwijają potencjał studentów oraz naukowców i umożliwiają zaistnienie polskiego środowiska akademickiego także na arenie międzynarodowej. Przykładem może być „Sieć certyfikowanych laboratoriów oceny efektywności energetycznej i automatyki budynków”, projekt realizowany jest poprzez kilka jednostek, tworzących Ogólnopolskie Konsorcjum Naukowo-Przemysłowe Energooszczędnych Technologii Budynkowych Instalacji Elektrycznych w skład którego wchodzi m.in. AGH z Krakowa, Politechnika Gdańska oraz Politechnika Poznańska. Takie działania, poszerzone o projekty mobilizujące naukowców do współpracy z biznesem i komercjalizacji swoich pomysłów ma szansę stworzyć podstawy do lepszego rozwoju innowacyjnej gospodarki w naszym kraju.


Autor: Izabela Rutkowska 

Dofinansowanie z Unii Europejskiej wyniesie maksymalnie 85 proc. kosztów realizacji przedsięwzięć. Ich realizacja powinna zakończyć się najpóźniej za dwa lata.

Źródło: http://www.pi.gov.pl


Tagi: Politechnika, nauka, biznes, współpraca, przemysł, innowacje, lab, laboratorium, laboratoria
Drukuj PDF
wstecz Podziel się ze znajomymi

Informacje dnia: Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje