Twórca tranzystorów spinowych prof. Tomasz Wojtowicz, germanista prof. Hubert Orłowski i twórca kwantowych laserów półprzewodnikowych prof. Maciej Bugajski odebrali w środę w stolicy nagrody ministra nauki i szkolnictwa wyższego.

Prestiżowe Nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego są przyznawane w trzech głównych kategoriach: badań podstawowych, badań na rzecz rozwoju społeczeństwa i badań na rzecz rozwoju gospodarki. W tym roku każda z tych trzech nagród wyniosła niemal 68 tys. zł.

Poza tymi najważniejszymi nagrodami, minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka wręczyła także nagrody za całokształt dorobku, wybitne osiągnięcia naukowe dydaktyczne i organizacyjne, nagrody dla nauczycieli akademickich za całokształt dorobku oraz wyróżnienia za osiągnięcia naukowe, dydaktyczne oraz organizacyjne - wyróżniono w sumie kilkadziesiąt osób.

Minister nauki i szkolnictwa wyższego Barbara Kudrycka zwróciła uwagę, że jej resort po raz pierwszy przyznał nagrody za osiągnięcia w opiece naukowej i pracy dydaktycznej. "W nauce nie ma postępu bez dobrych relacji mistrz-uczeń. Utalentowani młodzi ludzie potrzebują mistrzów, w których znajdą oparcie i z których doświadczeń i wiedzy mogą czerpać. Jeśli chcą podbijać nieodkryte naukowe obszary, potrzebują państwa pomocy - np. przy identyfikacji tematów badawczych" - zwróciła się minister do uczonych.

Nagrodzony w kategorii badań podstawowych prof. Tomasz Wojtowicz z Instytutu Fizyki PAN jest twórcą tranzystora spinowego. Tranzystor taki potrafi manipulować spinami elektronów – dzięki czemu może zamykać i otwierać przepływ prądu elektrycznego. Wynalazek jest krokiem ku budowie komputerów kwantowych - urządzeń wielokrotnie szybszych niż dzisiejsze. Prace badawcze prof. Tomasza Wojtowicza mają znaczenie dla rozwoju spintroniki – elektroniki przyszłości, w której działanie przyrządów ma się opierać na wykorzystaniu spinu – wewnętrznego momentu pędu elektronu.

Nagrodę w kategorii badań na rzecz rozwoju społeczeństwa otrzymał prof. Hubert Orłowski z Instytutu Filologii Germańskiej UAM. Jest on autorytetem w dziedzinie germanistyki. Podczas uroczystości uczony zwracał uwagę, że "sąsiedztwo zobowiązuje" i że warto poznawać Niemców, naszych sąsiadów, chociażby przez pryzmat literatury czy kultury. Naukowiec, jak uzasadniono przyznanie nagrody, jest jednym z najwybitniejszych współczesnych polskich humanistów, autorytetem w dziedzinie germanistyki i jest uznawany za najwybitniejszego znawcę polsko-niemieckich stosunków kulturowych.

Nagrodę w kategorii badań na rzecz rozwoju gospodarki otrzymał z kolei prof. Maciej Bugajski z Instytutu Technologii Elektronowej w Warszawie. Resort nauki wyróżnił go za twórczy wkład w rozwój fizyki i technologii nowoczesnych laserów półprzewodnikowych i opracowanie pierwszych w kraju laserów na studniach kwantowych i kwantowych laserów półprzewodnikowych. Jak wyjaśniał nagrodzony, lasery półprzewodnikowe służyć mogą do budowy przenośnych detektorów wykrywających śladowe ilości substancji chemicznych, np. metanu w kopalniach czy niebezpiecznych gazów w przemyśle chemicznym. Dzięki nim wykrywać można by było nawet śladowe obecności markerów chorobowych w wydychanym przez pacjenta powietrzu, a także bezpiecznie prześwietlać pacjentów. Opracowane przez prof. Bugajskiego lasery kaskadowe emitują impulsy promieniowania podczerwonego o mocy trzykrotnie większej od najlepszych rezultatów osiąganych na świecie dla tego typu laserów.

Dodatkowo nagrody ministra za całokształt dorobku (po 50 tys. zł) otrzymali prof.: Ryszard Borowiecki, Marian Kaźmierkowski, Małgorzata Gutry-Korycka, Walerian Arabczyk, Andrzej Grzywacz, Bogusław Pietrzak, Tadeusz Jan Sobczyk, Antoni Nowakowski, Zbigniew Izdebski oraz Jacek Krełowski. Z kolei nagrody za osiągnięcia naukowe i osiągnięcia w opiece dydaktycznej (po 40 tys. zł) otrzymali profesorowie Andrzej Buszewski, Franciszek Kokot oraz Jan Misiewicz.