Kiedy będzie można kupić takie ubrania?

Komercjalizacja osiągnięć naukowych to bardzo trudny obszar w Polsce. Nowy program operacyjny „Inteligentny rozwój” pozwala patrzeć z optymizmem, bo zmusza przedsiębiorców do kontaktu z uczelniami, do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań. W przemyśle włókienniczym jest silna konkurencja i tylko niszowe zastosowania, gdzie zwiększa się wartość dodana produktu, dają szanse na wdrożenie innowacyjnych rozwiązań. Obserwuję wzrost zainteresowania cosmetotextiles, jednak wciąż podejmujemy starania, by znaleźć partnera, który rozpocznie produkcję mikrokapsułek.

Opracowywane przez Państwa technologie czynią tkaniny „inteligentnymi”. Co to oznacza?

Właściwości „inteligentnych” tkanin i dzianin zmieniają się pod wpływem otaczającego je środowiska. Łatwo to zaobserwować w pomieszczeniu, w którym znajdują się opary substancji toksycznych. „Inteligentna” tkanina, pod ich wpływem, może zmienić swoje właściwości fizyczne, np. swą oporność elektryczną. To wywołuje zmiany sygnału, które monitorujemy. Pracujemy głównie na grafenie i nanorurkach węglowych, tworząc w nich tzw. ścieżkę perkolacyjną, po której płyną elektrocząstki. Ich przemieszczanie, spowodowane np. rosnącą lub malejącą temperaturą, zaburza ścieżkę perkolacyjną, a my ten mechanizm wykorzystujemy. Najłatwiej jest wprowadzić w strukturę polskiego wyrobu włókienniczego materiał z pamięcią kształtu w postaci nitynolu. Pod wpływem temperatury nitynol albo się kurczy, albo rozszerza. Prowadziliśmy na przykład prace nad kurtką zimową, w której zastosowaliśmy materiały z pamięcią kształtu zmieniające swoje wymiary pod wpływem temperatury. Deformacja tkaniny pod wpływem zmieniającej się temperatury nie jest jedyną badaną zmianą. Na skutek promieniowania UV może zmieniać się jej barwa – na naszym Wydziale zajmuje się tym prof. Marek Kozicki.

Jak można wykorzystać te właściwości?

Służą one ratowaniu zdrowia i życia ludzi. W medycynie znalazły zastosowania np. w stentach, które są wstawiane ludziom z chorobami układu krążenia. Umieszczone w żyłach rozszerzają się pod wpływem wzrostu temperatury, umożliwiając prawidłowy obieg krwi. Wprowadzany do naczynia krwionośnego stent musi być jak najmniejszy, dopiero później zmienia swój wymiar, rozszerzając naczynie. Stenty komercyjnie dostępne są wykonane z nitynolu - na bazie stopu metali, jednak prace w tym obszarze trwają nadal. Obecnie współpracujemy z Centrum Materiałów Polimerowych i Węglowych PAN w Zabrzu nad wykorzystaniem polimerów w stentach. „Inteligentne” tkaniny mogą być także wykorzystywane poza medycyną, np. w produkcji odzieży.

Niektóre nowe materiały i ich zastosowania wydają się jeszcze science fiction. Nad czym Pani Profesor pracuje dzisiaj?

Wciąż pracujemy nad ideą wytworzenia tkaniny, która będzie dla człowieka „drugą skorą”. Dążymy to tego, by miała takie właściwości, jak ta naturalna oraz by chroniła, np. wcześniaki, które nie mają w chwili narodzin w pełni wykształconej skóry. Wciąż pracujemy nad jej kolejnymi właściwościami i przyjaznymi funkcjami.
Zajmuje nas także bezpieczeństwo pracy, np. strażaków, górników. Opracowujemy takie rozwiązania, by zamontowane w kombinezonach czujniki pozwalały na monitorowanie stanu zdrowia i bilansu cieplnego pracownika znajdującego się w trudnych warunkach, np. w pomieszczeniu z wysoką temperaturą.

Artykuł został opublikowany w cyklu "Nauka movi(e)", na stronie internetowej www.p.lodz.pl.