Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
FMM
Strona główna Felieton
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Kosmiczne cząsteczki-duchy

 

Po raz pierwszy badacze wykazali źródło neutrin poza naszą galaktyką. Ultralekka i słabo dostrzegalna cząsteczka elementarna, dzięki obserwacjom promieniowania gamma znalazła swoje źródło w galaktyce TXS 0506+56 czyli w tzw. blazarze.

Niespełna rok temu  w obserwatorium IceCube (ang. IceCube Neutrino Observatory) wykryto wysokoenergetyczne neutrino (ultralekka cząstka elementarna), którego pochodzenie było prawdopodobnie kosmiczne. Wykrycie pojedynczego neutrina – podobnie jak w przypadku kilkudziesięciu wcześniej obserwowanych w IceCube – nie daje możliwości na zidentyfikowanie ich źródła ze względu na niedostateczną dokładność takich obserwacji.

IceCube Neutrino Observatory to detektor neutrin zbudowany głęboko pod lodem Antarktyki na terenie Amundsen-Scott South Pole Station. Szacowany czas jego działania to około 20 lat, przyjmując, że budowę detektora zakończono w 2010 roku.

„Cząsteczki-duchy”

 

Trudność w obserwacjach neutrin wynika z faktu, że nie posiadają ładunku elektrycznego, ponadto ich masa jest ponad milion razy mniejsza od masy elektronu. Dodatkowo także bardzo słabo oddziałują z materią – jest dla nich niemalże przezroczysta. To wszystko sprawia, iż neutrina nazywane są „cząstkami-duchami”.

Po ich wykryciu rozpoczęto obserwacje podejrzanego obszaru nieba za pomocą teleskopów astronomicznych, rejestrujących różne zakresy promieniowania. W cztery godziny po rozesłaniu przez zespół IceCube wezwania, podjęto obserwacje w zakresie wysokich energii w promieniowaniu gamma. Najpierw przez obserwatorium H.E.S.S w Namibii, a następnie – po 12 godzinach – obserwacje przeprowadziło obserwatorium VERITAS znajdujące się w Arizonie (USA). Kolejnego dnia obserwacje kontynuowało także obserwatorium MAGIC w Hiszpanii na Wyspach Kanaryjskich. Następnie od 24 września do 4 października zeszłego roku obserwatorium śledziło jeszcze ten obszar nieba w sumie przez 13 godzin.

W czasie tych obserwacji pojawił się jaśniejący obiekt, tzw. galaktyka TXS 0506+56, którą zidentyfikowano jako możliwe źródło zarówno promieniowania gamma, jak i wysokoenergetycznych neutrin z kosmosu.

Blazar źródłem emitowania neutrin

 

Rys. Teleskopy obserwatorium H.E.S.S. w Namibii.Powyższe obserwacje, prowadzone zresztą też przez wiele innych instrumentów – w zakresie od radiowego do promieni gamma wysokich energii – wskazują na to, że źródłem zarejestrowanego neutrina mogła być galaktyka TXS 0506+056. Znajduje się ona w odległości około czterech miliardów lat świetlnych od Ziemi i jest tak zwanym blazarem (typ galaktyki aktywnej). Galaktyka aktywna większość energii, którą wypromieniowuje czerpie ze swojej centralnej, supermasywnej czarnej dziury. Dzięki ogromnej sile grawitacji ściąga do siebie ogromne pokłady materii, co z kolei powoduje wypływy z jej pobliża strug materii i pól magnetycznych z prędkością bliską prędkości światła.

Blazar jest obiektem, w którym ten wypływ obserwujemy wzdłuż kierunku wypływu takiej strugi, w której zachodzi przyspieszanie cząstek do bardzo wysokich energii. Z obserwacji promieni gamma nie można określić, czy są to elektrony, czy też protony i cięższe jądra atomowe. Natomiast obserwacja neutrin to niewątpliwy ślad po przyspieszanych protonach lub nawet jądrach, które zderzając się cząstkami gazu międzygwiazdowego tworzą piony (nietrwałe cząstki elementarne), które następnie rozpadają się emitując neutrina.

Wykrycie promieni gamma w połączeniu z neutrinami fascynuje naukowców, gdyż ich powstanie musi być związane z przyspieszaniem protonów/jąder atomowych do wysokich energii, które z kolei stają się składową tzw. promieni kosmicznych. Pochodzenie promieni kosmicznych stanowiło zagadkę dla naukowców – od momentu ich odkrycia – już ponad 100 lat temu. Obserwacja promieni gamma i neutrin z blazara to pierwszy bezpośredni dowód na istnienie w tych obiektach kosmicznych akceleratorów protonów.

Jest to kolejny sukces nowo rozwijającej się astronomii, bowiem wykorzystywane są różne nośniki informacji (ang.), łącząc jednocześnie obserwacje nie tylko w różnych zakresach widma elektromagnetycznego, ale także docierających do nas cząstek i innych fal: fale elektromagnetyczne, neutrina, promienie kosmiczne czy fale grawitacyjne. To zdecydowanie ogromny przełom w dziedzinie astronomii neutrinowej.

Wyniki obserwacji zostały przedstawione w magazynie Science „Multimessenger Observations of a flaring blazar coincident with high energy neutrino IceCube-170922A”. Jego współautorami są badacze (prof. M. Ostrowski i dr hab. Marek Jamrozy) oraz doktoranci (mgr N. Żywucka-Hejzner i mgr A. Priyama Noel) z Obserwatorium Astronomicznego UJ. Było to możliwe dzięki temu, że w pracach obserwatorium H.E.S.S biorą szeroki udział naukowcy z Polski, z CAMK PAN, IFJ PAN, UW, UMK, oraz właśnie z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Źródło: www.cordis.europa.eu



Drukuj PDF
wstecz Podziel się ze znajomymi

Informacje dnia: Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Palacze mają w brzuchu więcej tłuszczu Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Palacze mają w brzuchu więcej tłuszczu Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Palacze mają w brzuchu więcej tłuszczu

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje