Puszcza Białowieska jest obiektem zainteresowania przyrodni­ków już od XVIII wieku – wtedy przeprowadzono pierwsze ba­dania naukowe na tym terenie. Stale prowadzi się tu badania z za­kresu różnych nauk, w tym wieloletnie programy dotyczące roślin naczyniowych, zarodnikowych, grzybów, zbiorowisk roślinnych. Najstarszy realizowany na tym obszarze projekt zajmuje się tema­tyką dorastania drzew oraz dynamiki drzewostanów i trwa nieprze­rwanie od 1936 r.

Monitoring naukowy prowadzony jest przez wiele lat na tych samych powierzchniach badawczych, co pozwala śledzić zjawiska i procesy zachodzące w naturalnych ekosystemach leśnych w dłuż­szej perspektywie czasowej.

Ponadto blisko 100 lat ścisłej ochrony Puszczy pozwoliło na re­generację ekosystemów dotkniętych negatywnymi skutkami dzia­łalności ludzi w poprzednich wiekach. Lasy Parku Narodowego charakteryzują się wielką wewnętrzną złożonością, skomplikowa­ną strukturą przestrzenną, dużą stabilnością zachodzących w nich procesów przyrodniczych oraz różnorodnością fitosocjologiczną.

W Parku można spotkać wiele zagrożonych i rzadkich gatun­ków roślin i zwierząt np. rozmiazga kolweńskiego, drewnowca popękanego, bokówkę białą, czy pniarka różowegoy. Jest to też niepowtarzalne skupisko reliktów lasu pierwotnego, a także sie­dlisk ujętych w dyrektywie siedliskowej Unii Europejskiej. Po­nadto struktura i wzajemne oddziaływania pomiędzy niektórymi gatunkami zachowały cechy charakterystyczne dla lasów pierwot­nych (np. rysie wykorzystują martwe drzewa jako kryjówki, jeżyki gnieżdżą się w dziuplach starych olsz).

DZIĘKI BADANIOM WIEMY, ŻE...

Puszcza Białowieska jest najlepiej zachowanym komplek­sem leśnym na Niżu Europejskim. Białowieski Park Narodowy, obejmujący niewiele ponad 10% polskiej części Puszczy Biało­wieskiej, jest najdłużej funkcjonującym obszarem chronionym tej części Europy. Występują tu unikatowe w skali kontynentu, istotne dla ochrony różnorodności biologicznej, siedliska przy­rodnicze. Chronione w Parku Narodowym biocenozy stanowią wyjątkowy przykład funkcjonowania ważnych procesów eko­logicznych i biologicznych zachodzących w ewolucji i rozwoju ekosystemów lądowych.

Wyniki zebrane podczas prawie stuletnich, intensywnych ba­dań dają możliwość dobrego poznania elementów abiotycznych środowiska przyrodniczego, szaty roślinnej oraz flory roślin naczy­niowych, zarodnikowych, grzybów, także fauny.

POTRAFIMY LEPIEJ CHRONIĆ PUSZCZĘ!

Bazy danych o roślinach, grzybach i zwierzętach umożliwiają pracownikom Parku prowadzenie kompleksowej analizy ekosyste­mów. Wiedza ta pozwala budować nowe narzędzia do kolejnych analiz oraz optymalizacji procedur zarządzania zasobami przyrody Parku.

Aby usprawnić ten proces konieczna jest harmonizacja, czyli ze­branie informacji o istniejących danych o zasobach przyrodniczych oraz połączenie ich w ramach jednego narzędzia informatycznego. W przypadku Białowieskiego Parku Narodowego, w ramach pro­jektu „Harmonizacja danych o zasobach przyrodniczych w celu poprawy efektywności zarządzania obszarem”, podjęto działania zmierzające do aktualizacji istniejących zbiorów informacji, pozy­skania nowych danych oraz wdrożenia systemu monitoringu i za­rządzania działaniami ochronnymi w ekosystemach Parku.

I tak na przykład w ekosystemach leśnych rozpoczęto badania starych drzew i ich funkcjonowania w lesie naturalnym. Inwen­taryzacja wykazała ponad 12 000 drzew na obszarze niespełna 5000 ha. Z tej grupy wytypowano najokazalsze egzemplarze (w ra­mach poszczególnych gatunków), a na podstawie ich pomiarów stworzono matematyczne modele reprezentatywne dla poszczegól­nych gatunków.

W ramach projektu przeprowadzono też pierwszą w historii in­wentaryzację i waloryzację zbiorowisk roślinnych i ryb w ekosys­temach wodnych. Identyfikacja zagrożeń umożliwiła opracowanie wytycznych do ich ochrony i monitoringu. Co ważne – podczas prac okazało się, że ekosystemy wodne (mimo, że zajmują zaled­wie 0,18% powierzchni Parku) mają kluczowy wpływ na procesy przyrodnicze zachodzące w samym Parku oraz całej Puszczy Bia­łowieskiej.

Harmonizacja danych o zasobach przyrodniczych Białowie­skiego Parku Narodowego to kolejny ważny krok w walce o za­chowanie bezcennej, pradawnej Puszczy dla przyszłych pokoleń.

Ewa Moroz-Keczyńska Białowieski Park Narodowy

Źródło: www.wiz.pl