Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
PCI
Strona główna Felieton
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Dlaczego w Polsce nie ma ogromnych złóż ropy i gazu?


Jak powstają złoża ropy i gazu? Dlaczego Polska pod względem ich wielkości nie dorównuje Bliskiemu Wschodowi? Na te pytania odpowiada dr hab. Patrycja Wójcik-Tabol z Instytutu Nauk Geologicznych UJ.


Zanim wskażemy „sprawcę” naftowej niesprawiedliwości, należy ustalić i uporządkować chronologicznie fakty dotyczące genezy i występowania złóż ropy naftowej oraz gazu ziemnego – ciekłych kopalin, będących mieszaniną naturalnych węglowodorów.

Co z czego i dlaczego?


Wedle powszechnie akceptowanej teorii organicznego pochodzenia ropy i gazu, są one produktem przeobrażenia szczątków roślinnych i zwierzęcych gromadzących się na dnie morza. Punktem wyjścia dla przyszłych złóż jest zatem ich akumulacja w odpowiednio dużej ilości. Głównym ich źródłem jest fitoplankton – mikroskopijne organizmy roślinne oraz sinice (klasyfikowane jako bakterie) – który „zakwita” w wodach powierzchniowych a następnie, obumierając, suto zasila w szczątki organiczne osad denny zbiornika morskiego. Oprócz tego wraz z wodami rzecznymi do morza trafiają również szczątki roślin lądowych.

Czynnikami sprzyjającymi koncentracji materii organicznej w osadzie są między innymi środowisko, w którym występuje niski poziom tlenu i działalność bakterii. Materia organiczna im znajduje się głębiej (wskutek rosnącej pokrywy młodszych osadów), tym bardziej podlega stałej transformacji pod wpływem temperatury i ciśnienia. Produktem biochemicznego i geochemicznego przeobrażenia materii organicznej jest kerogen (definicja - przyp. red.). Na głębokości około 2 km, gdzie temperatura przekracza 60˚C, rozpoczyna się termiczna degradacja kerogenu (katageneza). Dochodzi wówczas do rozpadu wiązań międzywęglowych C–C. W konsekwencji tego procesu tworzą się główne składniki ropy. Dalsze rozrywanie łańcuchów węglowych skutkuje powstaniem węglowodorów lotnych – czyli gazu.

Skały posiadające potencjał, by wygenerować węglowodory, to najczęściej czarne łupki, tj. drobnoziarniste skały zasobne w węgiel organiczny. Ich obecność to warunek konieczny – ale nie jedyny – by powstały ropa i gaz.

Kolejnym elementem są skały zbiornikowe, czyli takie, w których zgromadzą się węglowodory. Ciśnienie, leżących nad czarnymi łupkami skał, napiera na nie, powodując że węglowodory są niejako wytłaczane z materii, w której powstały.

Wykorzystując system połączonych mikroszczelin i malejącą ku górze różnicę ciśnień, węglowodory migrują coraz wyżej, aż wydostaną się na powierzchnię lub – co zdarza się częściej – trafiają na poziom skał nieprzepuszczalnych, uniemożliwiający dalszą wędrówkę. Węglowodory zostają pochwycone w pułapkę. Formacje skalne „wybrzuszone” na kształt siodła (tzw. antykliny) to struktury, w których mogą zostać uwięzione  węglowodory - tak powstaje złoże konwencjonalne.

Miliony lat temu musiały zaistnieć warunki sprzyjające akumulacji materii organicznej. Kolejny ogrom czasu i wydarzenia geologiczne, rozgrywające się wedle ściśle określonego scenariusza, były potrzebne, aby węglowodory zostały wygenerowane i uwięzione w pułapkach - złożach ropy i gazu.


Dlaczego nie jesteśmy petro-potęgą?


W 2015 r. w Polsce było 86 udokumentowanych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Znajdują się one w Karpatach i na przedgórzu, na Niżu Polskim oraz w polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku. Złoża te są jednak niewielkie. Ich łączne zasoby szacuje się na ok. 150 tys. ton ropy i 230 mln m3 gazu (dla złóż objętych koncesjami na wydobycie na dzień 30 września 2013 r. wg PGNiG). Dla porównania, zasoby naturalne Bliskiego Wschodu szacowane są na dziesiątki milionów ton ropy i biliony metrów sześciennych gazu.

Tak potężny rezerwuar mógł powstać jedynie w warunkach stabilnych tektonicznie. Obszar Zatoki Perskiej przez bardzo długi czas był basenem, w którym sedymentacja (gromadzenia się osadów, w tym materii organicznej) nie była zakłócana poważniejszymi ruchami tektonicznymi. Rozległy basen ulegał subsydencji, czyli obniżaniu dna wskutek działania sił rozciągających. Wówczas zaczęła przyrastać seria osadów pogrążająca czarne łupki, co z kolei umożliwiło katagenezę. Wygenerowane węglowodory zgromadziły się w porowatych skałach węglanowych, zaś warstwy nieprzepuszczalnych soli uszczelniły system. Działo się to w okresie między 420 a 250 mln lat temu, w czasie formowania się superkontynentu Pangei.

W historii geologicznej ziem polskich, mocnym akcentem zaznaczyły się epizody kolizji kontynentalnych i wynoszenia górotworów (orogeneza kaledońska, hercyńska i alpejska). Baseny morskie „znikały” podczas zderzania się lądów, a osadzone na ich dnie formacje skalne były deformowane, wypiętrzane i erodowane. Obszary tworzenia się czarnych łupków nie były tu tak rozległe jak np. w basenie Zatoki Perskiej. Subsydencja była ograniczona terytorialnie i czasowo, a co za tym idzie pogrzebanie czarnych łupków okazało się mniej efektywne (pod względem generowania węglowodorów) niż w przypadku Bliskiego Wschodu.

Fakt, że w Polsce jest mniej złóż ropy i gazu co np. na Bliskim Wschodzie jest poniekąd kwestią geopolityki i gospodarki, które wyznaczają granice państw oraz regulują sposób zarządzania posiadanym dobrem, w tym zasobami naturalnymi. Te jednak powstały na długo przed człowiekiem i ustaleniem granic administracyjnych. Geologia obszaru – to sedno sprawy i poszukiwany „sprawca” naftowej dyskryminacji! W przeszłości geologicznej, w pewnych regionach, panowały warunki sprzyjające powstaniu złóż ropy i gazu (np. dzisiejszy Bliski Wschód), w innych zaś warunki geologiczne sprzyjały powstaniu złóż węgla, miedzi itp. (dzisiejsza Polska). Ot taka, geologiczna (nie)sprawiedliwość.

Źródło: www.nauka.uj.edu.pl

------------------------

Bibliografia

- Dadlez R., Marek S., Pokorski J., 2000. Mapa geologiczna Polski bez utworów kenozoiku.
- Konyuhov, A. I. Maleki, B., 2006. The Persian Gulf Basin: Geological history, sedimentary formations, and petroleum potential . Lithology and Mineral Resources, 41, 4.
- McCarthy, K., Rojas, K., Niemann, M., Palmowski, D., Peters, K., Stankiewicz, A., 2011. Basic Petroleum Geochemistry for Source Rock Evaluation. Oilfield Review, 23 (2).
- Narkiewicz M., 2007. Development and inversion of Devonian and Carboniferous basins in the eastern part of the Variscan foreland (Poland). Geological Quarterly, 51(3).
- Ney, R. , 2006. Zasoby ropy naftowej. Polityka Energetyczna, 9.
- Tissot, B.,P., Welte, D., H., 2013. Petroleum formation and occurrence.
- http://www.jedrysek.eu/konferencje/Weglowodory
- http://pubs.usgs.gov/bul/b2202-h/b2202-h.pdf

http://laboratoria.net/felieton/27901.html
Informacje dnia: Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Palacze mają w brzuchu więcej tłuszczu Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Palacze mają w brzuchu więcej tłuszczu Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Palacze mają w brzuchu więcej tłuszczu

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje