Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
FMM
Strona główna Felieton
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Zmiany klimatu tworzą nowe wyspy


Nowe wyspy powstające w Arktyce są ewidentnym znakiem zmian klimatycznych, które dotykają północne obszary naszej planety. Badaniem tych, istotnych w skali globu, procesów zajmują się geografowie z UJ.

Arktyka. Klimat się ociepla, lodowce ustępują miejsca, morze wdziera się w ich dotychczasowe posiadłości i odcina skrawki lądu, położone powyżej swego poziomu. Tak tworzą się nowe wyspy. To nie lista zjawisk, które dotkną nas w przyszłości. To scenariusz, który rozgrywa się teraz. W ciągu ostatnich dziesięcioleci w samym tylko otoczeniu Grenlandii i europejskiej części Arktyki powstało kilkadziesiąt nowych wysp.

Analizowaniem tego procesu zajęli się krakowscy naukowcy, prof. Wiesław Ziajadr Krzysztof Ostafin z Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ.

Zbadali oni dziesiątki archiwów zdjęć satelitarnych oraz przyjrzeli się mapom topograficznym z różnych krajów (duńskim, norweskim, kanadyjskim, i amerykańskim). Odbyli też dwie wyprawy na Spitsbergen, gdzie prawie na żywo, obserwować można  proces powstawania dużej (ponad 1300 km2) wyspy i cieśniny o istotnym znaczeniu dla żeglugi. Ich ekspedycję i badania dokumentuje krótki film (pod tekstem) oraz artykuły, które ukazały się w cenionym czasopiśmie „Ambio” - Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk.

Wyspa Ocieplenie


Ziaja i Ostafin potwierdzają, że „od lat 60. XX w. powstały 34 nowe wyspy o powierzchni równej lub większej niż 0,5 km2”. Najwięcej nowych wysp pojawiło się u wybrzeży Grenlandii (26), szczególnie przy jej zachodnim krańcu. Na Ziemi Franciszka Józefa i Nowej Ziemi w europejskiej części Arktyki przynależnej do Rosji wyłoniło się ich sześć. Jedna wyspa powstała w archipelagu Svalbard.

Wśród wyspiarskich „osesków” sąÂ  wyspy sporej wielkości. Hall na Ziemi Franciszka Józefa ma powierzchnię 59 km2, co można sobie wyobrazić jako obszar ok. 6x10 km. Hovgard Kystland (Grenlandia) liczy 31 km2, zaś wyspa o wymownej nazwie – Warming (pol. Ocieplenie) zajmuje 19 km2 (Grenlandia).

Na ilustracji przedstawiony został w uproszczeniu model przeobrażania się arktycznego wybrzeża. Pod wpływem ocieplenia klimatu i recesji lodowców dochodzi do powstawania nowych wysp i cieśnin.

W pierwszym etapie (A) całe wybrzeże pokryte jest lodowcem. Występują na nim nunataki, czyli szczyty lub wzgórza otoczone przez lód. To stan, który utrzymywał się do połowy XX wieku. W kolejnym etapie zmian (B), lodowce kurczą się, widać częściowo skaliste wybrzeże, z przylądkami i półwyspami w niektórych miejscach uwolnionymi spod lodu, ale połączonymi lodowcami z głównym lądem – to sytuacja z drugiej połowy XX wieku.  Następna, kluczowa faza (C) objawia się zanikiem połączenia lodowcowego z głównym lądem. Depresja zostaje zalana morzem, powstaje cieśnina i wyspa. Tak dzieje się na przełomie XX i XXI wieku. Wreszcie, w XXI wieku, obserwujemy (D), że większa część wybrzeża jest wolna od lodu a lodowce rozdzielają się na mniejsze fragmenty, co wynika z ich „łamliwości”, spowodowanej dużym spadkiem grubości lodu. Generalnie, taki właśnie proces ma miejsce na tysiącach kilometrów arktycznego wybrzeża.

Wyspy (niedalekiej) przyszłości


Badacze nie wahają się twierdzić, że „tempo powstawania nowych wysp przyspieszyło w XXI w. Sześć z nich powstało przed 1980 rokiem, 12 w latach 1980-2000, a 15 po roku 2000. Tylko w latach 2016 – 2017 powstały 3 wyspy. Ten proces będzie przybierał na sile”. Jako przykład podają bliski oddzielenia się, duży, liczący około 200km2, fragment lądu na wschodnim wybrzeżu Grenlandii (Dove Bay). Nowa wyspa pojawi się być może już w 2018 roku.

Najciekawszy przykład współczesnego formowania się polodowcowych wysp pochodzi z badań Ziaji i Ostafina na Spitsbergenie. Na południowych krańcach tego lądu w szybkim tempie dochodzi do wycofywania się lodowca z przesmyku Hornbreen–Hambergbreen. Biorąc pod uwagę fakt, że szerokość wspomnianego przesmyku zmniejsza się aż o 270 m rocznie (sic!), można szacować, że zniknie on pod wodą mniej więcej w 2035 roku.

“Niewątpliwie – piszą geografowie z Krakowa – ten proces powstawania wyspy, prowadzi do znacznej transformacji krajobrazu i ekosystemu całego Spitsbergenu; w nowy sposób będzie kształtować się cyrkulacja mas powietrza, inaczej przebiegać będą szlaki wędrówek zwierząt i migracji roślin”.

To, co opisują Ziaja i Ostafin to kolejny argument w rozmowie o globalnym ociepleniu, to fakt, dowód na jego istnienie. Weźmy go pod uwagę!

---------------------------------------------------

Mapa: nowe wyspy arktyczne zidentyfikowane w badaniach krakowskich naukowców.

Animacja: transformacja wybrzeży w nowe wyspy - wyspa Hall (nr 5 na mapie, 1971 – 2017)

Artykuły:

Landscape–seascape dynamics in the isthmus between Sørkapp Land and the rest of Spitsbergen: Will a new big Arctic island form?

Origin and location of new Arctic islands and straits due to glacial recession.

Źródło: www.nauka.uj.edu.pl


http://laboratoria.net/felieton/28393.html
Informacje dnia: Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje