Pomimo, że średniowiecze przez większość ludzi kojarzona jest tylko i wyłącznie z okresem upadku we wszystkich dziedzinach to jednak osoby, które o tej epoce wiedzą nieco więcej wiedzą, że ten obraz średniowiecza jest nieprawdziwy. Jak się okazuje, tej epoce zawdzięczamy naprawdę wiele, a osiągnięcia naukowe średniowiecza nieraz wyprzedzały swoje czasy. Na przykład średniowieczna medycyna, odrzucana zwykle jako stek bzdur także została pokrzywdzona przez pogląd na tą epokę. Wielu naukowców obecnie angażuje się w przedsięwzięcia, które mają na celu odkrycie prawdziwego obrazu średniowiecza, również osiągnięć medycznych.

Obecnie każdego roku na całym świecie antybiotykooporne mikroorganizmy zabijają około 700 000 osób. Mamy więc do czynienia z postępującym kryzysem antybiotykooporności. Jeśli ta sytuacja się nie zmieni ( a nic nie zapowiada zmian) do roku 2050 liczba zgonów z powodu infekcji, na które nie ma lekarstwa, zwiększy się do 10 000 000 rocznie.

Międzynarodowa grupa miediewalistów, mikrobiologów, chemików medycznych, farmaceutów, specjalistów ds. obróbki danych i parazytologów Ancentbiotics poszukuje w archiwach odpowiedzi na kryzys związany z antybiotykoopornością. Naukowcy liczą na to, że dzięki nowoczesnym technologiom i współczesnym odkryciom znajdą w dokumentach sprzed kilkuset lat informacje potrzebne do zwalczania zagrażającym nam mikroorganizmów.

W 2015r Ancentbiotics opublikowało rezultaty badań nad przepisem z dzieła Bald's Leechbook (Medicinale Anglicum) pochodzącego sprzed 1000 lat. Ten staro angielski tekst został napisany najprawdopodobniej pod wpływem reform systemu edukacji przeprowadzonych przez Alfreda Wielkiego. Powstał w IX wieku. Do dziś jedna kopia tego dzieła jest przechowywana w British Library w Londynie.

Bald’s Leechbook zawiera przepis na lek pomagający w leczeniu ropnia powieki (jęczmienia). Główną przyczyną występowania jęczmienia jest obecnie infekcja gronkowcem złocistym. Metycylinooporny gronkowiec złocisty (MRSA) to bardzo poważny problem zdrowotny. MRSA i gronkowiec wywołują różne infekcje, między innymi zapalenie płuc i sepię.

Przepis zawarty w tej staro angielskiej księdze nakazuje wykonanie mieszaniny między innymi z żółci wołu, wina, czosnku i dodatkowej rośliny z rodzaju czosnku (np. cebuli). Przez 9 nocy tak przygotowana mieszanina powinna pozostawać w mosiężnym naczyniu – dopiero po upływie tego czasu można jej użyć. Gdy badacze przygotowali taką miksturę okazało się, że jest to potężna broń przeciw gronkowcomi złocistemu. W modelach infekcji in vitro zabija on biofilmy gronkowca a także świetnie radzi sobie z MRSA w przygotowanym w laboratorium modelu infekcji rany u myszy. Ten skuteczny środek był wykorzystywany już w średniowiecznej Europie, a my nadal jako średniowiecze określamy coś zacofanego i okrutnego.

Przeprowadzony eksperyment wskazuje, że medycyna średniowiecza bazowała na metodologii wypracowanej na podstawie setek badań i obserwacji. Na przykład w przypadku lekarstwa na jęczmień kluczowe było ścisłe przestrzeganie instrukcji wytwarzania lekarstwa – w tym odczekanie 9 dni przed użyciem.

Uczeni skupieni w Ancientbiotics po takim sukcesie zaczęli się przyglądać innym tekstom medycznym. Obecnie pracują oni nad pochodzącym ze średniowiecza tekstem Lylye of Medicynes. Jest to pochodzące z XV wieku tłumaczenie łacińskiego Lilium medicinae (z 1305r) na język średnioangielski. Tego tłumaczenia dokonał Bernard of Gordon i było ono wydawane wielokrotnie co najmniej do końca XVII wieku.

Lylye of Medicynes to prawdziwa skarbnica wiedzy – znajdziemy tam aż 360 przepisów na leki. Oznaczono je symbolem Rx – obecnie w ten sposób oznacza się recepty. Przed badaczami jeszcze wiele pracy – dzieło składa się z 600 stron współczesnego maszynopisu (245 folio). Powstała już baza wymienionych w tekście składników wraz z odniesieniami do chorób i przepisów. Nie było to tak proste, jak mogłoby się wydawać. Nazwy składników mogą być bowiem różnie rozumiane i mają różne synonimy, a także występują w wielu odmianach. Dopiero po konsultacji z różnymi źródłami naukowymi mogła zostać przeprowadzona weryfikacja nazw. Obecnie naukowcy opracowują metody analityczne, dzięki którym będzie można wyłonić najczęściej powtarzane w Lylye of Medicynes kombinacje składników wykorzystywanych w leczeniu chorób zakaźnych. Takie wzorce zostaną porównane następnie ze średniowiecznymi tekstami i dopiero wtedy wyłonione zostaną mieszaniny, które zostaną poddane badaniom w laboratorium.

Naukowcy dzięki skojarzeniom występujących często składników chcę w tekstach pochodzących ze średniowiecza znaleźć przepisy, które nie zostały odpowiednio oznaczone i teraz trudno je wyłowić.

Źródło: Scientific American

Drukuj PDF