W ramach Narodowego Programu Szczepień w Polsce dostępne są szczepionki firm Pfizer/BionTech (BNT162b2) oraz Moderna (mRNA-1273). Obie zostały przebadane w randomizowanych badaniach klinicznych i wykazują podobny, wysoki stopień skuteczności przeciwko zachorowaniu na COVID-19 (odpowiednio 95 proc. i 94,1 proc.).

Obie szczepionki należą do nowej grupy szczepionek mRNA. Są one szczepionkami syntetycznymi, nieżywymi, które nie mogą wywołać choroby wirusowej oraz nie prowadzą do zmian informacji genetycznej, czyli DNA, osoby zaszczepionej.

„Szczepionki mRNA mogą być bezpiecznie stosowane u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi i zapalnymi stawów, a także u pacjentów otrzymujących leki wpływające na układ odpornościowy” – zapewniają w informacji przesłanej PAP eksperci Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego oraz konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii prof. Marek Brzosko.

Podkreślają oni, że dotychczas nie wykazano niekorzystnego wpływu szczepionek mRNA na przebieg autoimmunologicznych i zapalnych chorób reumatycznych oraz w oparciu o aktualną wiedzę medyczną brak jest teoretycznych podstaw do takich obaw.

„W przypadku innych martwych szczepionek udowodniono, że są one skuteczne u pacjentów z obniżoną odpornością, w tym stosujących leki biologiczne. Potencjalnie mniejsza skuteczność szczepienia u pacjentów stosujących glikokortykosteroidy, klasyczne leki modyfikujące przebieg choroby, leki immunosupresyjne, leki biologiczne lub inhibitory kinaz janusowych będzie dla pacjenta lepsza niż uniknięcie szczepienia” - stwierdzają reumatolodzy.

Polskie Towarzystwo Reumatologiczne i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii uważają, że Narodowy Program Szczepień powinien dopuszczać możliwość ustalania terminu szczepienia pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi leczonych immunosupresyjnie nie tylko z uwzględnieniem wieku chorych, ale także ich stanu zdrowia i optymalnego czasu szczepienia pozwalającego uzyskać najlepszy efekt kliniczny.

Według ekspertów w dziedzinie reumatologii szczepieniem powinny być objęte także osoby, które w przeszłości były zakażone SARS-CoV-2 lub chorowały na COVID-19. U pacjentów, u których planowane jest szczepienie przeciwko innym chorobom zakaźnym, w tym grypie, zaleca się odstęp pomiędzy szczepieniami wynoszący co najmniej 14 dni.

W przypadku pacjentów z nowo rozpoznaną chorobą autoimmunologiczną lub zapalną stawów, jeśli ich stan zdrowia na to pozwala, zaleca się szczepienie przed planowanym rozpoczęciem terapii immunosupresyjnej, która potencjalnie może zmniejszyć skuteczność szczepienia.

U chorych stosujących glikokortykosteroidy lub klasyczne leki modyfikujące, leki immunosupresyjne, leki biologiczne lub inhibitory kinaz janusowych zaleca się, żeby szczepienia wykonywać, gdy choroba jest w fazie remisji lub niskiej aktywności, jeśli jest to możliwe.

Eksperci PTR i konsultant krajowy przypominają, że szczepienie jest najbardziej skuteczne, gdy stopień immunosupresji jest niski, jednak nie zaleca się zmniejszania dawek stosowanych leków lub wstrzymania terapii, jeśli ryzyko zaostrzenia choroby jest umiarkowane lub wysokie.

U pacjentów będących w trakcie terapii i planowanego szczepienia, w przypadku remisji lub niskiej aktywności choroby, doświadczony reumatolog w porozumieniu z pacjentem może podjąć decyzję o stosowaniu najmniejszych skutecznych dawek leków lub krótkim czasowym wstrzymaniu terapii, jeśli w jego opinii może to poprawić skuteczność szczepienia, a ryzyko zaostrzenia choroby jest niskie.

W razie stosowania rytuksymabu, w związku z jego potencjalnym większym wpływem na skuteczność szczepienia, należy skonsultować się z reumatologiem w sprawie optymalnego terminu szczepienia.

Eksperci Polskiego Towarzystwa Reumatologicznego i konsultant krajowy w dziedzinie reumatologii przypominają, że każdy pacjent, u którego planowane jest szczepienie lub po zaszczepieniu, w przypadku wątpliwości lub obaw związanych ze swoim stanem zdrowia, powinien się skontaktować z doświadczonym reumatologiem, najlepiej prowadzącym jego leczenie. Ostatecznej kwalifikacji do szczepienia, z uwzględnieniem aktualnego stanu zdrowia pacjenta, dokonuje lekarz.