Niektórzy ludzie żyją i pozostają zdrowi znacznie dłużej niż inni. Tego rodzaju wyjątki zwykle przypisywane są wpływowi środowiska i zachowania: na przykład lepszemu niż - przeciętne odżywianiu, opiece medycznej, opiece nad dziećmi i higienie - a także szczęściu.

Ponieważ jednak średnia długość życia stale rośnie na całym świecie z powodu ogólnej poprawy tych i innych czynników, staje się jasne, że różnice genetyczne również odgrywają istotna rolę w zapewnieniu długiego życia i dobrego zdrowia.

Badanie prof. Ivy Miljkovic z University of Pittsburgh (https://doi.org/10.3389/fcdhc.2022.753986) zostało przeprowadzone w ramach US Long Life Family Study (LLFS) amerykańskiego National Institute on Aging-National Institutes of Health (NIA-NIH). LLFS koncentruje się na rodzinach w USA i Danii, z wieloma wyjątkowo długowiecznymi członkami. Na przestrzeni dwóch pokoleń udało się zidentyfikować procesy genetyczne, epigenetyczne i inne procesy biologiczne, które wiążą się z długim życiem i zdrowym starzeniem się.

Miljkovic i współpracownicy prześledzili stan zdrowia 4559 długowiecznych (powyżej 90. roku życia w momencie rejestracji) kobiet i mężczyzn, 1445 ich rodzeństwa (powyżej 80 lat), 2329 dzieci (w wieku od 32 do 88 lat) analizowanych osób lub ich rodzeństwa i 785 małżonków tych dzieci w latach 2006-2017. Porównując cechy zdrowotne dzieci z cechami ich małżonków, a nie osób losowo wybranych z populacji, badacze mogli być pewni, że oboje mają podobny styl życia i środowisko w wieku dorosłym.

Jak się okazało, dzieci urodzone w wyjątkowo długowiecznych rodzinach różnią się od rówieśników poziomem biomarkerów wpływających na ryzyko cukrzycy typu II: ich struktura genetyczna i epigenetyczna pomaga organizmowi zachować reakcję na insulinę nawet w starszym wieku. Ich małżonkowie – zazwyczaj nie będący potomkami wyjątkowo długowiecznych rodziców – mają tendencję do dzielenia tych poziomów biomarkerów, poprawiających zdrowie i długość życia. Oznacza to, że takie korzystne dla rodziny poziomy biomarkerów nie zawsze są dziedziczone – można je również rozwinąć będąc w związku małżeńskim z właściwym partnerem.

Możliwe również, że ludzie mają tendencję do wybierania partnerów, dopasowując fenotypy i genotypy sprzyjające zdrowemu starzeniu się i długowieczności.

Wśród dzieci osób długowiecznych i ich małżonków w trakcie badania cukrzyca typu II rozwinęła się odpowiednio u 3,7 proc. i 3,8 proc. przypadków. Odpowiada to odsetkowi od 4,6 do 4,7 nowych przypadków cukrzycy typu II na 1000 osobolat, o około 53 proc. mniej, niż wynosi wskaźnik wśród osób w wieku od 45 do 64 lat w ogólnej populacji Stanów Zjednoczonych. Oznacza to, że zarówno dzieci, jak i ich małżonkowie mieli zmniejszone ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II. To jedna z korzyści zdrowotnych wynikających z bycia częścią długowiecznej rodziny, przez pochodzenie lub małżeństwo.

Cechy, które wydawały się chronić przed rozwojem cukrzycy typu II, to między innymi niski wskaźnik masy ciała (BMI), niewielki obwód talii, wysoki poziom cholesterolu HDL i hormonów adiponektyny i globuliny wiążącej hormony płciowe (SHBG) we krwi oraz niski poziom trójglicerydów, insulinopodobnego czynnika wzrostu 1 i prozapalnej interleukiny 6 (IL-6) we krwi.

"Odkryliśmy, że biomarkery prozapalne i sygnalizujące czynniki wzrostu wydają się mieć silniejszy pozytywny i negatywny wpływ na ryzyko cukrzycy u małżonków potomstwa osób wyjątkowo długowiecznych niż samych potomków. Sugeruje to, że różne biologiczne czynniki ryzyka mają wpływ na ryzyko w obu grupach” – wskazała prof. Miljkovic.

Zdaniem autorki badań uzyskane wyniki niekoniecznie oznaczają, że małżonkowie upodabniają się do siebie pod względem poziomu biomarkerów we krwi, po prostu dzieląc gospodarstwo domowe i styl życia, niezależnie od ich pochodzenia genetycznego. Możliwe jest również, że ludzie nieświadomie wybierają swoich partnerów dopasowując swoje fenotypy i genotypy, w tym te cechy, które wpływają na ryzyko cukrzycy i długość życia.

„Dalsze badania LLFS mające na celu identyfikację mechanizmów i ścieżek – genetycznych, epigenetycznych, molekularnych, zdrowotnych i zachowań oraz wzorców stylu życia – są niezbędne, aby zrozumieć, dlaczego małżeństwo z członkiem długowiecznej rodziny wiąże się również ze zdrowiem metabolicznym i przeżyciem podobnym, jak w przypadku małżonka” - wskazała prof. Miljkovic.