Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
Labro glowna

Naukowy styl życia

Nauka i biznes

Strona główna Informacje
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Z plastikiem na słońce

Czas węgla, ropy i gazu mija powoli, lecz nieubłaganie. Wcześniej czy później ich zasoby się skończą. Czym je zastąpić? Wielu badaczy podnosi palec w górę i wskazuje na Słońce, skąd płyną ku nam gigantyczne ilości energii. Nic, tylko ją złapać i przetworzyć na ciepło lub prąd.

I tu zaczynają się schody, bo każdy, kto zainstalował sobie baterie słoneczne, wie, jak droga jest to inwestycja. Dlaczego? Ponieważ w tradycyjnych ogniwach do łapania energii słonecznej służą kryształki krzemu, których produkcja jest bardzo kosztowna. Krzem wytwarza się w próżni i w temperaturze ok. 1500 stopni Celsjusza, co wymaga dostarczenia mnóstwa energii, oczywiście uzyskanej z tradycyjnych surowców.

Nano kryształy na pomoc plastikowi

Jednak krzem to nie koniec świata. Jest jeszcze... plastik. A dokładniej - polimery przewodzące prąd, które znane są ponad ćwierć wieku, a od połowy lat 90. używa się ich do produkcji diod elektroluminescencyjnych. Od kilku lat naukowcy próbują sprawdzić, czy taki plastik można również wykorzystać do budowy ogniw słonecznych. Gdyby to się udało, byłaby to wręcz rewolucja, bo oto tanim kosztem uzyskalibyśmy dostęp do najpowszechniejszego źródła energii, które czynne będzie przez wiele miliardów lat. A skąd ta niska cena?

- W przeciwieństwie do krzemu polimery przewodzące można otrzymywać w temperaturze pokojowej lub niewiele niższej. Na dodatek warstewkę plastiku rozprowadza się przy użyciu technik podobnych do drukarskich, a więc niewielkim nakładem energii -tłumaczy chemik prof. Adam Proń z Politechniki Warszawskiej, który pracuje obecnie nad plastikowymi ogniwami słonecznymi w Komisariacie Energii Atomowej w Grenoble we Francji.

Podobne badania trwają w wielu innych ośrodkach na świecie, jednak szczególnie prężnie prowadzone są za oceanem, gdzie rywalizacja toczy się nawet między różnymi zespołami z tej samej uczelni. Tak jest ostatnio na Uniwersytecie Kalifornijskim - najpierw na początku października wyniki swoich badań ogłosiła grupa badaczy z kampusu w Los Angeles, którą kieruje prof. Yang Yang. Ich praca ukazała się w "Nature Materials". Wczoraj rezultaty najnowszych poszukiwań swojego zespołu przedstawił w "Science" Paul Alivisatos z Berkeley.

Obaj panowie są wybitnymi uczonymi. Pierwszy to uczeń Alana Heegera, który za odkrycie niezwykłych właściwości polimerów przewodzących otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii w 2000 r. (wspólnie z Alanem MacDiarmidem i Hideakim Shirakawą).

Z kolei Alivisatos uchodzi za guru od nanokryształów, które w tej krótkiej historii łapania energii słonecznej na Ziemi odgrywają ważną rolę. - Są to obiekty wielkości od jednego do kilku nanometrów. Typowy nanokryształ o kształcie sfery jest tyle razy mniejszy od piłeczki pingpongowej, ile razy ta piłeczka jest mniejsza od kuli ziemskiej. Nanokryształy mogą mieć też formę pręcików. Takie właśnie najlepiej nadają się do ogniw słonecznych - mówi prof. Małgorzata Zagórska, która na Politechnice Warszawskiej eksperymentuje z nanokryształami selenku kadmu - związku, który tak jak krzem jest półprzewodnikiem.

Pierwszym, który w 2002 r. zaproponował, aby do polimeru dodać nanopręciki selenku kadmu, był właśnie Alivisatos. Uznał on, że w ten sposób można zwiększyć wydajność plastikowego ogniwa słonecznego. Do tej pory była ona bowiem śmiesznie mała, co raczej skazywało całą ideę na wegetację w wynalazczym lamusie. Niestety, nawet najlepszy polimer przewodzący - na przykład najczęściej stosowany P3HT - marnie sobie radzi z rozdzielaniem ładunków dodatnich i ujemnych oraz ich przenoszeniem do elektrod. Słowem, nie umie wyprodukować prądu ze światła. Potrzebne było coś, co mu w tym pomoże - nanokryształy lub coś innego.

Samoloty pochłaniające słońce

Kiedy Alivisatos zatopił w plastiku nanopręciki selenku kadmu, jego prototypowe urządzenie osiągnęło sprawność ok. 1,7 proc., co oznacza, że taką właśnie część energii światła słonecznego przetwarzało na prąd elektryczny. Było to wciąż niewiele - niemal dziesięć razy mniej, niż jest w stanie wyprodukować przeciętne ogniwo krzemowe, nie mówiąc już o najlepszych (i bardzo drogich), które osiągają wydajność 35 proc. Lecz przecież nie od razu Kraków zbudowano.

Poza tym nie należy zapominać o zaletach zastosowania plastiku. O pierwszej, czyli niskiej cenie produkcji, była już mowa. Drugą jest uniwersalność zastosowań baterii z plastiku. Są one bardzo cieniutkie - warstwa polimeru ma grubość zwykle kilkuset nanometrów - i zarazem giętkie. Można więc nimi pokryć szybę w domu, laptop czy telefon komórkowy, a nawet nałożyć mieszankę produkującą prąd ze słońca na wierzchnią odzież. Gdyby tak jeszcze poprawić wydajność plastiku, mielibyśmy prawie perpetuum mobile - wzdychali badacze. Tylko jak?

Kolejny pomysł mieli noblista Alan Heeger i jego współpracownik Serdar Sariciftci. - Fulereny, do plastiku trzeba dodać fulereny - zaproponowali niespodziewanie. Odkryte w 1990 roku fulereny to cząsteczki węgla zbudowane z dużej liczby atomów i tworzące różne formy przestrzenne - kuleczki, spirale i rurki. Jako pierwszy znaleziono fuleren C60, który ma 60 atomów i wygląda jak piłka. Jego pochodną Heeger i Sariciftci zmieszali z plastikiem, osiągając baterie o sprawności 2 proc.

Doskonaleniem ich metody zajął się w swoim laboratorium Yang. I udało mu się. Podwoił wydajność fulerenowo-plastikowej mieszanki, osiągając wynik 4,4 proc. - Najlepszy na świecie - oznajmił, zapowiadając, że w ciągu pięciu lat przekroczy 10 proc. - Wtedy plastikowe baterie można będzie zacząć masowo produkować. To nie są już tylko marzenia - komentował.

Yang zapomniał jednak dodać, że zastosowanie fulerenów znacznie podraża technologię.

No i w jednym na pewno się pomylił - okazało się, że nie jest najlepszy na świecie. Kilka dni wcześniej grupa naukowców z dwóch innych amerykańskich uczelni - New Mexico State University i Wake Forest University - ujawniła bowiem, że posługując się podobną metodą, zbudowała prototyp baterii mającej wydajność aż 5,2 proc. Tę dość sensacyjną wiadomość podano podczas Konferencji Nanotechnologicznej w Santa Fe (USA), nie odsłaniając jednak szczegółów badań, których zleceniodawcą jest wojsko. - Pracujemy nad specjalnymi powłokami dla samolotów - zdradził jedynie szef zespołu Seamus Curran. Czy to oznacza, że amerykańskie myśliwce zaczną niedługo wykorzystywać plastik do łapania energii słonecznej, by zasilać nią urządzenia pokładowe?

A może by tak bez polimeru

Tymczasem Alivisatos ma już inną propozycję. Dość nieoczekiwaną. W międzyczasie doszedł do wniosku, że baterię słoneczną można zbudować w ogóle bez plastiku - z samych tylko nanokryształów selenku kadmu. Szczegóły badań opisał we wczorajszym "Science". Zbudowany przez niego prototyp ma wydajność ok. 3 proc. - To mało, ale jak na pierwsze tego typu urządzenie na świecie nie jest źle. Zaletą tej baterii jest to, że z czasem nie traci ona na wydajności, którego to problemu w przypadku plastiku wciąż nie udało się rozwiązać - podkreśla.

- To prawda - potwierdza prof. Adam Proń. - Polimery w ogniwach słonecznych są mało trwałe. To dlatego, że szybko się degradują pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Na przykład polipropylen stosowany do wytwarzania węży ogrodowych szybko by się rozpadł, gdyby nie dodano do niego antyutleniaczy. Sądzę, że ten problem uda się rozwiązać również w przypadku polimerowych ogniw słonecznych. Nie wyszły one jeszcze z wieku dziecięcego i czeka je okres dojrzewania. Czy staną się znaczącym w skali świata źródłem energii? Za wcześnie o tym przesądzać, tak jak trudno jest powiedzieć, czy utalentowany trampkarz znajdzie się w reprezentacji Polski - podsumowuje uczony.

Andrzej Hołdys

Skomentuj na forum


Drukuj PDF
wstecz Podziel się ze znajomymi

Recenzje




Targi LABS EPXO 2025
14-01-2025

Targi LABS EPXO 2025

Ruszyła rejestracja na najważniejsze wydarzenie dla branży laboratoryjnej.

Uważaj na zimno
14-01-2025

Uważaj na zimno

Przy takiej pogodzie łatwo o odmrożenia. Sprawdź jak reagować.

Informacje dnia: Targi LABS EPXO 2025 Nanotechnologia w medycynie Uważaj na zimno Indeks sytości i gęstość odżywcza Potrzeba bezpieczeństwa młodzieży nie jest zaspokajana Pierwsze wszczepienie bionicznej trzustki człowiekowi Targi LABS EPXO 2025 Nanotechnologia w medycynie Uważaj na zimno Indeks sytości i gęstość odżywcza Potrzeba bezpieczeństwa młodzieży nie jest zaspokajana Pierwsze wszczepienie bionicznej trzustki człowiekowi Targi LABS EPXO 2025 Nanotechnologia w medycynie Uważaj na zimno Indeks sytości i gęstość odżywcza Potrzeba bezpieczeństwa młodzieży nie jest zaspokajana Pierwsze wszczepienie bionicznej trzustki człowiekowi

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

  • dopasować treści stron i ich tematykę, w tym tematykę ukazujących się tam materiałów do Twoich zainteresowań,

  • dokonywać pomiarów, które pozwalają nam udoskonalać nasze usługi i sprawić, że będą maksymalnie odpowiadać Twoim potrzebom,

  • pokazywać Ci reklamy dopasowane do Twoich potrzeb i zainteresowań.

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje