Edwin Hubble to dość niespotykana figura wśród nieżyjących astronomów. Jego nazwisko jest bowiem świetnie znane na całym świecie, a to głównie za sprawą nazwanego na jego cześć teleskopu NASA. Kiedy więc badacze zasugerowali, że Hubble mógł cenzurować odkrycia swojego rywala w celu zebrania wszystkich laurów za wielkie odkrycie o rozszerzaniu się Wszechświata, wywołali znacznie większe zamieszanie, niż w wielu innych przypadkach podważających pierwszeństwo różnorakich odkryć.

W niezwykle skrupulatnej pracy, astronom ze Space Telescope Science Institute w Baltimore, Maryland- Mario Livio, oczyszcza Hubble’a z tego zarzutu. Dzięki jego wnikliwości NASA i całe pokolenia astronomów, których kariery nierozerwalnie wiążą się z marką, jaką stało się nazwisko Hubble’a, mogą z uczuciem ulgi spoglądać w niebo.
Zarzuty postawione Hubble’owi od początku wymagały dokładnego badania. W 1927 roku, belgijski astronom, Georges Lemaître opublikował w „Annales de la Société Scientifique de Bruxelles” francuskojęzyczny artykuł zarysowujący ideę oddalania się od siebie galaktyk i wyliczył współczynnik ekspansji na podstawie najświeższych obserwacji. W 1929 roku, Edwin Hubble wystąpił niezależnie z taką samą tezą, co w późniejszym czasie zaowocowało nazwaniem współczynnika ekspansji stałą Hubble’a. W 1931 roku artykuł Lemaître’a został przetłumaczony na język angielski i opublikowany w „Monthly Notices of the Royal Astronomi¬cal Society”. Chociaż większość anglojęzycznych czytelników prawdopodobnie zdążyła już wcześniej przeczytać pracę Hubble’a.

Podejrzenia o nieczyste zagrania z strony Hubble’a pojawiły się na początku 2011 roku, kiedy to amatorscy historycy dopatrzyli się różnic pomiędzy oryginalną pracą Lemaître’a, a jej angielskim tłumaczeniem. Konkretniej, w tłumaczeniu brakowało wyprowadzenia stałej ekspansji, które Lemaître umieścił w oryginale. Mając na uwadze fakt, że wszystkie zasługi za dokonanie odkrycia miały przypaść Hubble’owi i obserwatorium Mount Wilson w Pasadenie (California), w którym pracował, kuszące było wysnuć wniosek, że to Hubble doprowadził do usunięcia z artykułu odpowiedniego fragmentu. Ale samo posiadanie motywu niczego nie dowiodło, więc zawodowi historycy, którym rozbieżność pomiędzy pracą Lemaître’a a jej tłumaczeniem była znana od lat, podeszli do całego pomysłu z dużą dozą sceptycyzmu.

Badania Mario Livio dowiodły, że ich wątpliwości były uzasadnione. Po przewertowaniu tysięcy dokumentów w Archiwum Królewskim Towarzystwie Astronomicznym w Londynie, Livio znalazł kopię listu Lemaître’a pochodzącego z 1931, w którym tłumaczył on usunięcie ze swojej pracy fragmentu o prędkościach galaktyk, jako „aktualnie nie wzbudzających zainteresowania”. Nie jest do końca jasne dlaczego Lemaître tak uważał, ale możliwe, że nie interesowało go, czy to jemu przypadnie zasługa za dokonanie odkrycia, a przynajmniej nie w stopniu, o jaki jest podejrzewany. Współczesnym badaczom, może się to wydać dziwne, prawdopodobnie wydało się dziwne także za czasów Lemaître’a.

Bardziej prawdopodobne jednak jest to, że nie chciał wydać artykułu z danymi, które w międzyczasie (od 1927 roku) uległy aktualizacji i doprecyzowaniu. Być może Lemaître, zaszczycony propozycją publikacji swojego tekstu w obcym języku i świadomy pozycji Hubble’a w świecie anglojęzycznych naukowców, sam ocenzurował swoją pracę. Tak czy inaczej, sprawa przeciwko Hubble’owi jest zamknięta. Na pewno znajdą się tacy, którzy będą chcieli nadal drążyć ten temat. Fakt jednak pozostaje faktem- w świecie anglojęzycznym Lemaître przegrał z Hubblem- pierwszeństwo wszystkich zasług przypadło temu drugiemu. Niewątpliwie jednak, belgijski astronom zasługuje na to, aby jego nazwiskiem ochrzczono kolejną misję kosmiczną.

Opracowała: Katarzyna Chrząszcz
Źródło: www.nature.com

Fot.: www.en.wikipedia.org