Spośród spożywanych przez nas produktów, najsilniejsze działanie antynowotworowe wykazują warzywa liściaste, a szczególnie kapustne. Swoje właściwości zawdzięczają zawartym w nich tzw. fitozwiązkom. "Od dawna wiadomo, że związki te działają w naszym organizmie jako antyoksydanty, których mechanizm polega na blokowaniu wolnych rodników i w ten sposób obniżaniu ryzyka powstawania zmian nowotworowych" - wyjaśnił PAP prof. Stanisław Weidner z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Dlaczego natura wyposażyła rośliny w tak niezwykle skuteczne substancje przeciwrakowe? "Rośliny musiały wykształcić w toku ewolucji wyspecjalizowane systemy obronne, czyli zgromadzić dużą ilość związków chemicznych, które pozwoliłyby im przetrwać w nieprzyjaznym środowisku, gdyż nie mogą uciec przed napastnikami. Prowadzona przez rośliny +wojna chemiczna+ stała się możliwa dzięki zwiększonej w ich tkankach zawartości związków o silnym działaniu owadobójczym, grzybobójczym lub bakteriobójczym, umożliwiającym walkę z agresorami" - tłumaczy naukowiec.

Antyrakowe fitozwiązki to bardzo zróżnicowana ilościowo i jakościowo grupa kilkudziesięciu tysięcy związków chemicznych, odpowiedzialnych m.in. za smak, kolor oraz zapach owoców i warzyw. Niektóre z nich są na tyle skuteczne, że mogą być wykorzystywane bezpośrednio w terapii zaawansowanych nowotworów. Inne służą jako punkt wyjścia do produkcji substancji jeszcze skuteczniejszych w leczeniu.

Bardzo ważną grupę fitozwiązków stanowią polifenole. Dotychczas zidentyfikowano ponad 10 tys. tego typu związków, ale ich rola ochronna w roślinach nie została do końca poznana. Od ich ilości i jakości zależą właściwości pokarmów roślinnych oraz ich działanie profilaktyczne i lecznicze. Badania pokazują, że w żywieniu współczesnego człowieka są jednak równie ważne co witaminy.

Naukowcy z Wydziału Biologii i Biotechnologii UWM w Olsztynie badają możliwość wykorzystania pochodzących z roślin związków fenolowych jako komercyjnego źródła antyoksydantów. Można byłoby je wykorzystywać jako suplementy diety albo w postaci leków. Olsztyńscy naukowcy skupili się na badaniu winorośli: jej pestek, skórek owoców, liści i korzeni.

"Jest to roślina bardzo szlachetna. Z naszych badań wynika, że liście winorośli, a także ich korzenie, są bardzo bogate w związki fenolowe" - powiedziała PAP Angelika Król z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Najwięcej związków fenolowych jest w korzeniach winorośli, ale za to najcenniejsze kwasy fenolowe znajdują się w liściach. Im ciemniejsza skórka winogron, tym więcej związków fenolowych zawiera. "Będziemy starali się nawiązać współpracę z instytutami medycznymi nad komercyjnym wykorzystaniem pozyskiwanych przez nas związków fenolowych izolowanych z winorośli" - zapowiada Angelika Król.