Znaczenie biologiczne GGTP

Biologiczna rola gamma-glutamylotranspeptydaza polega na transportowaniu aminokwasów przez błony komórkowe. GGTP przenosi reszty γ-glutamylowe z glutationu na aminokwasy lub małe peptydy.

Glutation jest substancją zbudowaną z: kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny. Cechą charakterystyczną glutationu jest to, że reszta glutaminianu jest spięta z resztą cysteiny poprzez grupę karboksylową znajdującą się w pozycji gamma (a nie alfa, jak to ma miejsce we wszystkich innych połączeniach peptydowych) [2]. Glutation m.in. pełni funkcję ochronną (chroni organizm przed wolnymi rodnikami). Jako antyoksydant neutralizuje wolne rodniki w wątrobie - wytwarzany jest wewnątrz komórek, a gdy wydostanie się na zewnątrz komórki ulega rozłożeniu, w czym uczestniczy GGTP [2].

GGTP zaczepiona jest w membranach różnych komórek, a jej centrum aktywne wystaje na zewnątrz. GGTP rozdziela to nietypowe wiązanie zespalające glutaminian i cysteinę. Kwas glutaminowy zostaje powiązany z innym aminokwasem i w tej formie jest przemieszczany do komórek [2].

GGTP jako wskaźnik schorzeń wątroby

GGTP uważana jest za enzym będący najbardziej czułym wskaźnikiem w diagnostyce schorzeń wątroby i dróg żółciowych ( z czułością wynoszącą ok. 95%).

GGTP przeważnie jest pierwszym enzymem, którego wzrost aktywności obserwuje się w wyniku zablokowania odpływu żółci przez przewody żółciowe. Niestety, obecność tego enzymu we krwi równie często stwierdza się pomimo braku procesu chorobowego w wątrobie. Z tego też powodu GGTP wykorzystywana jest do określenia źródła podwyższonej aktywności fosfatazy zasadowej (ALP) w osoczu [2].

Podwyższone stężenia gamma-glutamylotranspeptydazy obserwuje się przede wszystkim w przypadku upośledzenia wydzielania enzymu z żółcią, w intensywnym nowotworzeniu się tkanek oraz w przypadku indukcji enzymów mikrosomalnych wątroby za pomocą takich substancji jak leki czy alkohol. GGTP nie jest natomiast swoistym wskaźnikiem do różnicowania uszkodzeń wątroby, w związku z tym zaleca się również oznaczanie aktywności aminotransferaz oraz (ALP) [2].

Wśród głównych przyczyn zwiększenia aktywności gamma-glutamylotranspeptydazy wymienia się:

- cholestazę wewnątrz- i zewnątrzwątrobową,

- długotrwałe nadużywanie alkoholu,

- choroby miąższu wątroby,

-polekowe uszkodzenie wątroby (zazwyczaj obserwowane po stosowaniu leków przeciwpadaczkowych takich jak: ryfampicyna, metotreksat, furosemid),

- ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki,

- RZS (reumatoidalne zapalenie stawów),

- choroby autoimmunologiczne [4], [11].

W latach 70. i 80. monitorowanie aktywności GGTP wykorzystywano w przebiegu zawału serca. Wzrost aktywności tego enzymu obserwuje się w szóstej lub siódmej dobie po zawale, zaś szczyt osiąga w drugim lub trzecim tygodniu. Poziom GGTP stabilizuje się po upływie około 4–6 tygodni od zawału. Monitorowane zmiany w aktywności powiązane są z zastojem krwi w krążeniu wrotnym [3]. W przeszłości oznaczanie aktywności GGTP miało szczególne znaczenie u chorych po zabiegach zamknięcia tętnicy wieńcowej, kiedy to aktywność enzymów świadczących o martwicy mięśnia sercowego (w tym np. kinazy kreatyninowej) wróciła do normy. Z czasem stare metody zostały wyparte przez te bardziej czułe, a do diagnostyki wprowadzono swoiste markery uszkodzenia kardiomiocytów (np. troponiny sercowe, mioglobinę). Do rutynowej diagnostyki klinicznej wprowadzono zaawansowane techniki echokardiograficzne, które pozwoliły na rozpoznawanie zawału serca w okresie, kiedy aktywność troponin i kinazy kreatyninowej uległa normalizacji [3].