Wielonienasycone kwasy tłuszczowe rodziny omega 6

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 6 powinny stanowić w diecie człowieka od 2 do 8% jej wartości energetycznej (CICHOSZ I CZECZOT, 2007). Macierzystym kwasem rodziny omega 6 jest kwas linolowy, którego podstawowym źródłem są oleje: słonecznikowy, sojowy, rzepakowy oraz olej z wiesiołka. Kwas linolowy (LA) wykazuje szerokie działanie prozdrowotne na organizm człowieka. Jego korzystne właściwości, to między innymi: zapobieganie rozwojowi miażdżycy, przeciwdziałanie powstawaniu nowotworów, a także redukcja masy ciała (BAŁASIŃSKA I IN., 2010). Wiele badań przeprowadzonych na zwierzętach laboratoryjnych wykazało, że kwas LA hamuje proliferację komórek nowotworowych oraz zapobiega pojawianiu się przerzutów. Silne działanie antynowotworowe i przeciwmiażdżycowe kwasu linolowego wynika z faktu, że wykazuje on wysoką aktywność antyoksydacyjną. Dzięki temu skutecznie zapobiega powstawaniu wolnych rodników oraz zmniejsza utlenianie lipidów (DOBROWOLSKA, 2011). Ponadto kwas ten korzystnie wpływa na redukcję masy ciała. Wynika to z jego zdolności do redukcji tkanki tłuszczowej oraz regulacji przemian lipidów w organizmie (MATERAC I IN., 2013). Kwas linolowy hamuje także odkładanie się tłuszczu oraz zwiększa jego wykorzystanie energetyczne (BIAŁEK I TOKARZ, 2009). Badania Bojarowicz wykazują, że moduluje on odporność organizmu, poprzez zwiększenie produkcji limfocytów, a także zapobiega rozwojowi takich chorób jak cukrzyca i osteoporoza. Kwas LA jest wbudowywany w ceramidy, będące swoistym uszczelniaczem skóry, wykazuje działanie ochronne przed nadmierną utratą wody z organizmu (BOJAROWICZ I WOŹNIAK, 2008).

Kwas gamma-linolenowy (GLA), w organizmie ssaków powstaje z kwasu linolowego przy udziale enzymu ∆6 desaturazy. Znajduje się on w dużych ilościach w olejach: z nasion ogórecznika, czarnej porzeczki oraz wiesiołka. Artykułami spożywczymi bogatymi w ten kwas są także: jaja, mięso, ryby oraz mleko (STOŁYHWO-SZPAJER I IN., 2001; KARŁOWICZ-BODALSKA I BODALSKI, 2007). Wyniki badań Białek i Rutkowskiej dowodzą, iż spożywanie oleju z nasion wiesiołka jest pomocne w walce z nowotworami. Kwas gamma-linolenowy jest odpowiedzialny za produkcję prostaglandyn – PGE i PGF, które odgrywają kluczowe znaczenie w kształtowaniu homeostazy człowieka oraz mają znaczący wpływ na kondycję i funkcje skóry (BIAŁEK I RUTKOWSKA, 2015). U człowieka pierwszym sygnałem niedoborów NNKT są zaburzenia właściwości skóry. Niedobory GLA w diecie powodują, że skóra staje się sucha i traci elastyczność, co znacznie wpływa na tworzenie się zmarszczek, paznokcie natomiast wykazują się większą łamliwością. Zaburzenia w funkcji skóry i jej metabolizmie skutkują powstawaniem egzem bądź atopowego zapalenia skóry. Dzięki wzmacnianiu bariery ochronnej skóry, kwas g-linolenowy przeciwdziała przed wnikaniem do niej: bakterii, toksyn, grzybów oraz alergenów (ZAGRODZKI I STAREK, 2012). GLA jest prekursorem eikozanoidów, które wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. Badania Zielińskiej i Nowak dowodzą, że eikozanoidy syntetyzowane z kwasu g-linolenowego wykazują działanie naczyniowo-relaksacyjne oraz przeciwagregacyjne (ZIELIŃSKA I NOWAK, 2014). Kwas ten jest także fizjologicznym składnikiem błony komórkowej i mitochondrialnej. Wpływa on na prawidłowy przekaz wewnątrz-zewnątrzkomórkowy, w tym przekaz bodźców w sieci neuronalnej w mózgu (BIAŁEK I RUTKOWSKA, 2015)

Kwas arachidonowy (AA) występuje między innymi w: jajach, schabie, wątrobie czy łososiu. Jest odpowiedzialny za wytwarzanie leukotrienów, czyli substancji odpowiedzialnych za gojenie ran i skaleczeń. Z kwasu arachidonowego syntetyzowane są także prostaglandyny odpowiadające za kurczliwość naczyń krwionośnych i krzepliwość krwi. Kwas arachidonowy jest budulcem dla fosfolipidów błon komórkowych neuronów mózgu i fotoreceptorów siatkówki oka. Jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju mózgu dziecka od trzeciego trymestru ciąży, kiedy to mózg płodu przechodzi etap intensywnego wzrostu (DYBKOWSKA, 2015). Kwas AA stosowany jest w mleku modyfikowanym dla wcześniaków i niemowląt karmionych pokarmem sztucznym, gdyż odpowiada za prawidłowy rozwój funkcji poznawczych, ostrość widzenia oraz prawidłowe tempo wzrostu dziecka (MATERAC I IN., 2013). Przy udziale cyklooksygenazy (COX) z kwasu arachidonowego powstają eikozanoidy dienowe, do których możemy zaliczyć: PGI2 (prostacyklinę I2), PGE2 (prostaglandynę E2) oraz TXA2 (tromboksan A2) (ACHREMOWICZ I SZARY-SWORST, 2005). Miejscem powstawania prostacykliny I2 (PGI2) jest śródbłonek naczyń, wpływa ona na rozszerzenie światła naczyń krwionośnych wskutek rozkurczu ich mięśni gładkich, a także wykazuje działanie antyagregacyjnie. Z kolei prostaglandyna E2 (PGE2) ma działanie silnie prozapalne i immunosupresyjne. Tromboksan A2 (TXA2) powstaje natomiast w trombocytach i jest silnym czynnikiem proagregacyjnym, a także wpływa na zwężenie światła naczyń krwionośnych, czego efektem jest krótkotrwałe zwiększenie ciśnienia krwi. Tromboksan A2 oddziałuje także na komórki naczyń, zwłaszcza wieńcowych, nasilając ich skurcz (KOLANOWSKI, 2007).