Reforma ustawy o szkolnictwie wyższym umożliwiła polskim uczelniom swobodne kreowanie programów kształcenia tak, aby były one zorientowane na potrzeby rynku pracy i przygotowywały studentów do funkcjonowania w środowisku biznesowym. Stworzenie przez ustawodawców nowych ram prawnych zaowocowało doskonaleniem istniejących programów studiów – coraz więcej uczelni wzbogaca proces kształcenia o rozwiązania, zapewniające studentom nie tylko wiedzę ogólnoteoretyczną, ale także praktyczne umiejętności i kompetencje społeczne przydatne w późniejszej pracy.
Modernizacja polskiego systemu kształcenia ma doprowadzić przede wszystkim do tego, aby wykształcenie zdobywane na studiach było przydatne na rynku pracy. Od wprowadzenia w ubiegłym roku reformy ustawy o szkolnictwie wyższym uczelnie dokonują zmian w treściach programowych, które umożliwiają poprawę jakości kształcenia i wdrażanie Krajowych Ram Kwalifikacji. Oznacza to odwrócenie tradycyjnego systemu kształcenia na uczelniach – absolwent musi posiadać nie tylko wiedzę teoretyczną, ale także – a nawet przede wszystkim – umiejętności i kompetencje, jakich oczekuje od niego rynek i pracodawcy.
Pierwsze efekty prac nad udoskonalaniem istniejących programów kształcenia są już widoczne – Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach „konkursu na milion” nagrodziło 62 kierunki studiów, które zmodernizowano dzięki współpracy z przedsiębiorcami oraz wykorzystywaniu nowoczesnych metod nauczania. „Konkurs pokazał, że nasze uczelnie potrafią uczyć nowocześnie i reagują na wyzwania, jakie stawia przed nimi rozwijająca się wiedza oraz rynki pracy” – wskazuje prof. Barbara Kudrycka, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego – „Przybywa uczelni, które budują dobre relacje z przedsiębiorcami i przybywa firm, które znajdują w uczelniach wartościowych partnerów. Korzystają na tym studenci, gdyż poza nowoczesną wiedzą, zdobywają w trakcie studiów kompetencje i praktyczne umiejętności, które ułatwią im w przyszłości zawodowy start. Spotkania ze znakomitymi praktykami są też dla studentów inspiracją, wyzwalają przedsiębiorczość i nieszablonowe myślenie”. W ramach konkursu nagrodzono 62 kierunki studiów prowadzone przez 37 uczelni z 17 polskich miast – każdy z nich otrzyma dotację podmiotową w wysokości 1 mln zł na doskonalenie oferty dydaktycznej, czyli m.in. finansowanie nowoczesnych technik i narzędzi stosowanych podczas wykładów i ćwiczeń, pokrycie kosztów praktyk zawodowych czy szkolenie wykładowców akademickich. Co ciekawe, na konkursowym podium znalazły się kierunki reprezentujące nauki społeczne, co udowadnia, że współpraca środowiska naukowego z gospodarką możliwa jest we wszystkich dziedzinach naukowych i nie odnosi się jedynie do life sciences czy nauk inżynieryjnych.
Najwyżej oceniono kierunek pedagogika prowadzony na Wydziale Nauk Pedagogicznych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej (DSW) we Wrocławiu – „Przygotowujemy naszych studentów do odnalezienia się na rynku pracy, przystosowania do wymagań pracodawców, a także do rozpoznania własnych możliwości, zdolności i potrzeb” - wyjaśnia prof. DSW dr hab. Mirosława Nowak-Dziemianowicz, Dziekan Wydziału– „Duży nacisk kładziemy na realizację indywidualnych planów studentów, jak również na rozwój kompetencji w zakresie mówienia we własnym imieniu, własnym głosem i argumentacji własnych, samodzielnych decyzji”. Na Wydziale Nauk Pedagogicznych DSW zmodernizowano program kształcenia tak, aby umożliwiał rozwijanie nie tylko wiedzy i umiejętności poznawczych, ale także praktycznych umiejętności zawodowych studentów. Zajęcia prowadzone są w formie ćwiczeń, warsztatów metodycznych, laboratoriów metod i technik (multimedialnych, tablice interaktywne), treningów, tutoriali i praktyk, a także w specjalistycznych pracowniach - m.in. artystycznych, muzycznych czy plastycznych. Nowością jest wprowadzenie praktyk pod opieką tutora-opiekuna, którego zadaniem jest wspieranie studenta w zdobywaniu praktycznych umiejętności i doświadczenia. Nad doskonaleniem programu studiów Wydział pracuje przy udziale przedstawicieli otoczenia społeczno-gospodarczego – „Współpracujemy z tymi podmiotami społeczno-gospodarczymi, których działalność jest powiązana z prowadzonymi przez nas kierunkami studiów. Przedstawiciele środowisk samorządowych, biznesowych, gospodarczych, pozarządowych uczestniczą w tworzeniu programów kształcenia. Wspólnie opracowujemy nowe programy, formy i metody kształcenia, także te międzynarodowe” – dodaje prof. DSW dr hab. Mirosława Nowak-Dziemianowicz.
Wysokie noty w konkursie otrzymał także kierunek socjologia na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W jego ramach prowadzone sąspecjalności odpowiadające istotnym zmianom zachodzącym współcześnie: e-gospodarka oraz multimedia i komunikacja społeczna.Wydział łączy tradycyjne wykłady z praktycznymi ćwiczeniami – przedstawiciele uznanych firm z branży IT pracują ze studentamina realistycznych case studies - projektach i rozwiązaniach wdrożonych bądź wdrażanych w gospodarce i życiu społecznym. „Zajęcia w formie warsztatów prowadzone przez praktyków, głównie menedżerów i specjalistów branży internetowej, mają charakter projektowy (np. opracowanie oferty badań ewaluacyjnych, przygotowanie projektu zorientowanej społecznie kampanii internetowej, stworzenie biznesplanu, badanie użyteczności interfejsów) i skupione są na kształtowaniu konkretnych umiejętności” – wyjaśnia Maria Nowojczyk z AGH – „Zajęcia laboratoryjne dają konkretne umiejętności rynkowe z zakresu korzystania i rozwijania nowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych (np. SPSS, technologie open-source umożliwiające budowanie własnych narzędzi w przestrzeni Internetu). W trakcie indywidualnych praktyk zagranicznych i krajowych studenci realizują zadania badawcze związane z analizą wybranych aspektów funkcjonowania e-gospodarki i społeczeństwa opartego na wiedzy”. W procesie kształcenia studentów aktywny udział biorą także przedsiębiorcy, potencjalni przyszli pracodawcy – „Specjalność e-gospodarka ma rekomendację Związku Pracodawców Branży Internetowej, a sam program specjalności powstał z udziałem niemal 30 przedstawicieli e-branży” – wskazuje Anna Kulpa z AGH – „Inspirujemy studentów do podejmowania własnych inicjatyw, budowania start-up’ów, którym początek dają projekty rozpoczęte na warsztatach. Pracownicy przedsiębiorstw przyjmujących studentów na praktyki i prowadzący zajęcia warsztatowe zapraszani są do opiniowania sylabusów wszystkich kursów w trybie on-line”. Ponadto Wydział buduje Radę Społeczną oraz bazę absolwentów, która umożliwi podtrzymywanie kontaktów z absolwentami odnoszącymi zawodowe sukcesy. Trwają również prace nad elektroniczną usługą, która ułatwi studentom i absolwentom poruszanie się po rynku pracy oraz wymianę doświadczeń.
Wśród laureatów konkursu znalazł się także kierunek automatyka i robotyka prowadzony na Wydziale Mechanicznym Politechniki Łódzkiej. Jak wskazują władze wydziału, program studiów został opracowany i udoskonalony w oparciu o Krajowe Ramy Kwalifikacji oraz efekty kształcenia ukierunkowane na zdobywanie umiejętności i kwalifikacji dostosowanych do wymagań rynku pracy. „Do działań, które zostały pozytywnie ocenione przez komisję konkursową, należą: nauczanie praktyczne poprzez wykorzystanie najnowocześniejszego zaplecza sprzętowo-programistycznego oraz bogatej infrastruktury, współpraca z zakładami produkcyjnymi (studenci odbywają praktyki specjalistyczne – wspierające ich rozwój zawodowy oraz wizyty studyjne), realizowanie prac dyplomowych w przemyśle (50% tematów prac dotyczy rzeczywistych problemów, z jakimi studenci zetknęli się np. na praktykach) oraz monitorowanie karier zawodowych absolwentów - informacje o zatrudnieniu m.in. ustalają spektrum przyszłych pracodawców, ich potrzeby itp.” – wyliczaBogdan Kruszyński, Dziekan Wydziału Mechanicznego Politechniki Łódzkiej – „Szeroka współpraca z przemysłem, śledzenie losów absolwentów i ocena programu ich kształcenia pozwalają na zidentyfikowanie tych kwalifikacji, które są dla pracodawców najistotniejsze i przeprowadzanie modyfikacji, dostosowujących program studiów do aktualnych i prognozowanych potrzeb przemysłu”. Aby lepiej przygotować studentów do przyszłej pracy, władze wydziału wykorzystują w procesie kształcenia aktywizujące metody nauczania, m.in. metodę projektu (Project Based Learning), metodę studium przypadków (case study) czy wykład interaktywny. Studenci mają także możliwość odbycia specjalistycznych praktyk przemysłowych w zakładach posiadających zautomatyzowanie linie produkcyjne. Ponadto Wydział posiada laboratoria dydaktyczne, które dzięki wsparciu finansowemu z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego zostały wyposażone w najnowocześniejsze obrabiarki, roboty, linie produkcyjne, sprzęt pomiarowy i oprogramowanie. Dzięki temu studenci mają możliwość praktycznego zapoznania się z obsługą stanowisk, z którymi będą mieli styczność w przyszłej pracy. Wydział aktywnie współpracuje także ze środowiskiem gospodarczym – „Współpracujemy z przedsiębiorcami, głównie z regionu łódzkiego, a także z czołowymi firmami krajowymi. Między innymi temu służą wizyty w zakładach oraz wizyty przedstawicieli przemysłu na Wydziale, podczas których przedstawiana jest oferta zatrudnienia wraz z wymaganiami dotyczącymi umiejętności i kwalifikacji absolwentów. Pomaga to nam w modyfikacji i uelastycznieniu programów nauczania” – dodaje Bogdan Kruszyński.
O ewolucji i zmianie myślenia na temat jakości i sposobów kształcenia mówi także prof. Stanisław Chwirot, Dziekan Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, który został nagrodzony za kierunek fizyka techniczna – „Dawniej na wydziałach fizyki kształcono głównie przyszłych fizyków. Dopiero z czasem zaczęto zwracać uwagę, że większość absolwentów trafia do pracy w zupełnie innych branżach. Obecnie 70% absolwentów fizyki pracuje w instytucjach związanych z bankowością, finansami, ubezpieczeniami, sprzedają aparaturę. To pokazuje, że stary sposób uczenia był strasznym marnotrawstwem ludzi i pieniędzy” – wskazuje prof. Chwirot. Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UMK nie kształci do konkretnego zawodu, lecz uczy umiejętności przydatnych na rynku pracy. Jury konkursowe doceniło działania podejmowane przez Wydział w zakresie m.in. angażowania przedstawicieli firm i instytucji okołobiznesowych w ocenę i analizę programów i jakości kształcenia czy uzupełnienia programu studiów m.in. o przedmiot „podstawy przedsiębiorczości” prowadzony przez praktyków z regionalnych małych i średnich przedsiębiorstw. W pierwszej dziesiątce laureatów konkursu znalazł się także Wydział Nawigacyjny Akademii Morskiej w Szczecinie nagrodzony za kierunek nawigacja. Innowacyjność tego programu kształcenia przejawia się m.in. wprzygotowaniu grup obieranych przedmiotów specjalistycznych - „drogowskazów zatrudnialności” i wskazywaniu potencjału rynku pracy oraz sektorów, w jakich istnieje zapotrzebowanie na kadrę inżynierską. Ponadto program kształcenia na kierunku odpowiada na strategiczną inwestycję morską Polski - budowę terminalu LNG w Świnoujściu, na rozwój floty masowców Polskiej Żeglugi Morskiej oraz rozbudowę terminali kontenerowych w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Świnoujściu. „Program kształcenia na uczelni jest spójny z efektami kształcenia zdobywanymi podczas programowych praktyk morskich i wskazuje tzw. „znać” i „umieć” jako efekty edukacji. Dostosowując program do wymagań Krajowych Ram Kwalifikacji uczelnia kładzie nacisk na umiejętności praktyczne i postawy” – wskazują przedstawiciele szczecińskiej AM. Zadowolenia z wyników konkursu nie kryje Rektor uczelni, prof. dr hab. inż. kpt. ż.w. Stanisław Gucma – „Niezmiernie cieszę się z wyników konkursu. Potwierdzają one, że zmiany wprowadzane do programu kształcenia na nawigacji, założenia i cele są prawidłowe – są odpowiedzią na potrzeby rynku i wykorzystują ogromny potencjał kadr na naszej uczelni”.
Komentując wyniki konkursu prof. Barbara Kudrycka podkreślała, że warto docenić starania wszystkich szkół wyższych, które nadesłały wnioski konkursowe, ponieważ ich kreatywność w udoskonalaniu programów studiów była imponująca. Zwiększenie integracji szkół wyższych z partnerami gospodarczymi, kształcenie studentów przy udziale pracodawców bądź na ich zamówienie, organizowanie staży w przedsiębiorstwach oraz włączanie praktycznych zajęć w programy studiów to działania, które z pewnością umożliwią uczelniom i ich absolwentom osiąganie większych sukcesów w wymiarze gospodarczym.
Autor:Justyna Siwińska
Źródła: http://www.pi.gov.pl, www.naukawpolsce.pap.pl,www.nauka.gov.pl, www.am.szczecin.pl
http://laboratoria.net/edukacja/15772.html
