Minister edukacji i nauki powołał z dniem 1 sierpnia zespół doradczy ds. opracowania projektu ustawy o Polskiej Akademii Nauk (PAN). Jak czytamy w zarządzeniu szefa MEiN, do zadań zespołu należy opracowanie projektu ustawy o PAN wraz z uzasadnieniem i przedstawienie go ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego i nauki.

Przewodniczącym zespołu jest prof. Karol Dobrzeniecki z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W skład zespołu wchodzą również: dr hab. Bogusław Przywora – prof. Uniwersytetu Jana Długosza w Częstochowie, dr hab. Jacek Zaleśny – prof. Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Paweł Chmielnicki z Uczelni Łazarskiego w Warszawie, dr hab. Marek Mączyński – prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, dr hab. Tomasz Barankiewicz – prof. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie, dr hab. Aleksandra Radtke – prof. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dr Dawid Bunikowski – z University of Eastern Finland w Kuopio i Anna Czajczyk – przedstawicielka gabinetu politycznego MEiN.

PAP zapytała m.in. o to, jaki był klucz doboru członków zespołu doradczego i jego przewodniczącego.

"W skład zespołu weszły osoby posiadające kompetencje w zakresie techniki prawodawczej i legislacji, akademicy – przedstawiciele nauk społecznych i przyrodniczych z wiodących uniwersytetów oraz uczelni zagranicznych. Członkowie zespołu specjalizują się m.in. w ekonomicznej analizie prawa, teorii prawa, prawie ustrojowym i administracyjnym. Współpracują z PKA, Biurem Analiz Sejmowych, instytutami naukowymi. Wieloletnie zaangażowanie w prowadzenie badań naukowych i wymianę naukową z zagranicą świadczą o dysponowaniu przez nich wiedzą i doświadczeniem niezbędnym do przygotowania projektu ustawy" – przekazała rzecznik MEiN Adrianna Całus.

Odpowiadając na pytanie, czy zespół będzie analizował projekt ustawy o PAN przyjęty przez prezydium PAN w październiku 2021 r., przygotowany przez działający od 2019 r. zespół pod przewodnictwem wiceprezesa PAN prof. Pawła Rowińskiego, rzecznik MEiN stwierdziła, że zespół powołany przez szefa MEiN będzie analizował każde z możliwych stanowisk. Wskazała m.in. na stanowisko zespołu pod przewodnictwem prof. Pawła Rowińskiego, propozycję określaną jako PAN BETA, jak również stanowisko zespołu znanego pod nazwą Porozumienie Instytutów Naukowych PAN (PIN PAN) "i wiele innych".

Zapytana o to, jak długo zespół będzie istniał, przekazała, że zespół ulegnie rozwiązaniu z dniem akceptacji przez szefa resortu przedstawionego przez zespół projektu ustawy o Polskiej Akademii Nauk. Zapewniła, że zespół będzie systematycznie przedstawiał swoje rekomendacje ministrowi.

"MEiN planuje złożenie projektu nowelizacji ustawy do laski marszałkowskiej po zakończeniu prac nad projektem" – dodała.

W poniedziałek Akademia Młodych Uczonych Polskiej Akademii Nauk (AMU PAN) przesłała PAP stanowisko, w którym wyraziła swoje zaniepokojenie składem zespołu doradczego ds. reformy PAN.

"W składzie dziewięcioosobowego zespołu doradczego nie ma ani jednej osoby w jakikolwiek sposób związanej z Polską Akademią Nauk i z inną dyscypliną niż prawo" – zwrócono uwagę.

Profesorowie reprezentujący AMU PAN wskazali na potrzebę wprowadzenia następujących zmian. Jest to m.in. potrzeba dialogu z PAN i w gronie ekspertów reprezentujących wszystkie dziedziny nauki w zakresie prac nad ustawą o PAN. Grono to postuluje również, aby powołać w skład zespołu doradczego także przedstawicieli korporacji PAN – dyrektorów instytutów reprezentujących różne dziedziny nauki. AMU PAN chce też, aby uwzględniono przedstawicieli młodych kierowników zespołów badawczych. Zwrócono też uwagę na "konieczność zrównoważenia składu osobowego zespołu doradczego, który powinien w równych proporcjach składać się z przedstawicieli PAN oraz ekspertów niezwiązanych z korporacją".

Członków AMU PAN wybiera Zgromadzenie Ogólne PAN spośród wybitnych młodych naukowców (przed 38. rokiem życia i mających co najmniej stopień naukowy doktora) na pięcioletnią kadencję. Członkowie AMU PAN zabierają głos w sprawach istotnych dla polityki naukowej.

W czerwcu w rozmowie z PAP wiceszef MEiN Włodzimierz Bernacki poinformował, że w Departamencie Nauki MEiN trwają prace "zmierzające do demokratyzacji PAN w wymiarze dotyczącym roli i znaczenia dyrektorów instytutów akademii".

"Myślę, że jesienią ta propozycja przepisów (noweli ustawy o PAN – PAP) będzie przygotowana. PAN jest chyba jedną z niewielu instytucji, która nie uległa demokratyzacji w państwie polskim po 1989 r. Czas na demokratyzację PAN" – zaznaczył.

Polska Akademia Nauk od kilku lat pracuje nad różnymi koncepcjami swojej własnej reformy. Prezes PAN prof. Jerzy Duszyński proponował już m.in., by w ramach reformy powołać Uniwersytet Polskiej Akademii Nauk. Powstał też pomysł stworzenia konsorcjów z uczelniami lub szkół doktorskich. Już w 2017 r. prof. Duszyński informował, że nad koncepcjami reformy pracują w PAN różne grupy.