Akceptuję
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczone w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności

Zamknij X
FMM
Strona główna Felieton
Dodatkowy u góry
Labro na dole

Neurobiologia płodności

Powszechnie wiadomo, że długotrwały stres prowadzi do wielu zaburzeń, takich jak depresja, zaburzenia lękowe, choroby układu krążenia, osłabienie odporności, a także zmniejszenie płodności. Jednak wiadomo też, że różnimy się między sobą. Jedni z nas są bardziej odporni na stres a inni bardziej wrażliwi. Te same wydarzenia u jednej osoby doprowadzą do zmniejszenia płodności, czy też innych problemów, a u innej nie będzie to miało takiego wpływu. Od czego to zależy i w jaki sposób hormony i neuroprzekaźniki w naszym mózgu wpływają na płodność?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, Cynthia Bethea, Maria Centeno i Judy Cameron przeprowadziły w 2008 roku badanie nad wpływem stresu na płodność u małp. 15 samic makaków przez kilka do kilkunastu tygodni poddawanych było różnego rodzaju stresowi. W celu wywołania stresu psychospołecznego były przenoszone do nowego pomieszczenia, gdzie przebywały z osobnikami, których wcześniej nie znały, ponadto zmniejszono ich racje żywieniowe o 20% oraz 5 dni w tygodniu przez godzinę wykonywały intensywne ćwiczenia fizyczne. Wszystkie te czynniki – zarówno stres psychiczny, jak i niedożywienie oraz intensywny wysiłek wpływają na zmniejszenie płodności również u ludzi.

Eksperyment wykazał, że chociaż wszystkie małpy miały takie same warunki, u jednej trzeciej z nich bardzo szybko doszło do zaburzeń cyklu miesiączkowego i owulacji, natomiast u drugiej trzeciej nie zaobserwowano żadnych negatywnych zmian w ciągu kilkunastu tygodni. Była też grupa o średniej wrażliwości na stres, u której doszło do zaburzeń owulacji, ale dopiero po kilku tygodniach.

Okazało się, że różnice we wpływie stresu na płodność u tych zwierząt wynikają z różnic w poziomie hormonów i neuroprzekaźników w ich mózgach. Małpy nawet w okresie kiedy nie były poddawane stresującym warunkom różniły się poziomem m.in. serotoniny, kwasu gamma-aminomasłowego, kortykoliberyny i proopiomelanokortyny.

Serotonina

Serotonina pełni kluczową rolę w regulacji nastroju i emocji, funkcjach poznawczych (takich jak nauka, pamięć), regulacji ośrodka sytości i licznych funkcjach autonomicznego układu nerwowego. Zmniejszona aktywność systemu serotoniny występuje u osób ze zwiększoną wrażliwością na stres i zaburzeniami lękowymi, depresją, alkoholizmem, anoreksją, a także u cierpiących na zespół napięcia przedmiesiączkowego.

Niższe endogenne poziomy serotoniny sprawiają, że osoba jest bardziej wrażliwa na stres, z kolei sam stres również prowadzi do zmniejszenia poziomu serotoniny. Poziom serotoniny jest też powiązany z hormonami steroidowymi jajników (np. estradiol, progesteron). Zmniejszony poziom tych hormonów prowadzi do obniżenia poziomu serotoniny.

Badania Bethea i współpracowniczek wykazały, że małpy wrażliwe na stres, czyli te, u których szybko doszło do zaburzeń płodności miały mniejszą liczbę neuronów serotoniny, niższą ekspresję genów związanych z tym neuroprzekaźnikiem w grzbietowej części jądra szwu (obszar pnia mózgu, w którym znajduje się zgrupowanie komórek nerwowych uwalniających serotoninę do mózgu), a także niższe poziomy estradiolu i progesteronu, niż małpy odporne na stres.

Receptory serotoniny w podwzgórzu i neuroprzekaźnik GABA

Znaczenie dla płodności i reakcji na stres mają też receptory serotoniny w podwzgórzu i neuroprzekaźnik GABA (kwas gamma-aminomasłowy). Wyróżnia się kilka typów receptorów serotoniny. W podwzgórzu znajdują się receptory 5HT1A, 5HT2A i 5HT2C. Należy tu też wspomnieć rolę enzymu GAD67, który bierze udział w syntezie GABA.

Wcześniejsze badania wykazały, że przyjmowanie estrogenu hamuje ekspresję genów receptorów GAD67 i 5HT2C, co sugeruje, że neurony te biorą udział w kontroli owulacji.

Wrażliwe na stres małpy wykazały zwiększoną ekspresję receptora 5HT2A w jądrze przykomorowym podwzgórza, obszarze silnie zaangażowanym w neurohormonalne odpowiedzi na stres. Miały też wyższe poziomy receptora 5HT2C i GAD67 w lejku, obszarze międzymózgowia ważnym dla owulacji. Wyższy poziom GAD67 oznacza więcej neuroprzekaźnika GABA, który z kolei może hamować wydzielanie hormonu gonadoliberyny (GnRH) i hormonu luteinizującego (LH). To z kolei powoduje zahamowanie owulacji i słabsze wydzielanie estrogenu i progesteronu przez jajniki.

Kortykoliberyna (CRH)

Stresujące sytuacje powodują aktywację tzw. osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś HPA). Podwzgórze pobudza przysadkę mózgową, wydzielając hormon kortykoliberynę (CRH). Przysadka mózgowa pod wpływem CRH wydziela inny hormon – kortykotropinę (ACTH). Kortykotropina zostaje z kolei przetransportowana do nadnerczy, która wydziela hormon kortyzol.

Kortykoliberyna pełni ważną rolę w reakcji na stres. Reguluje zachowania takie jak aktywność, sen, skłonność do uzależnień, a przede wszystkim zachowania związane z lękiem. Wpływa też negatywnie na płodność, hamując wydzielanie hormonu luteinizującego. Wcześniejsze badania wykazały, że osoby z depresją mają cztery razy więcej neuronów CRH niż osoby zdrowe. Podobne wyniki uzyskała Bethea ze współpracowniczkami. Małpy, u których w wyniku stresu szybko doszło do zaburzeń płodności miały większą liczbę neuronów CRH w jądrze przykomorowym podwzgórza, niż małpy odporne na stres. Zaobserwowano też u nich zwiększone wydzielanie kortykoliberyny w jądrze szwu. Zwiększone wydzielanie tego hormonu w tym regionie może zmniejszać wydzielanie serotoniny i prowadzić do obniżenia płodności.

Proopiomelanokortyna (POMC)

W regulację owulacji zaangażowany jest również neuropeptyd beta-endorfina, który powstaje z proopiomelanokortyny (POMC). Neurony zawierające beta-endorfinę hamują aktywność neuronową gonadoliberyny w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego. U zwierząt wrażliwych na stres prawdopodobnie dochodzi do nagłej aktywacji neuronów POMC i wydzielenia beta-endorfiny, co jest kolejnym mechanizmem wpływającym na zmniejszoną zdolność do zapłodnienia.

Podsumowując, należy zauważyć, że poziom wymienionych hormonów i neuroprzekaźników mierzony był w okresie, kiedy zwierzęta nie były poddawane stresowi. Może z tego wynikać, że osoby wrażliwe i lękliwe, u których łatwo jest wywołać stres mają zmniejszoną zdolność do zapłodnienia nawet jeśli akurat nie są zestresowane. Natomiast życie w stresie w jeszcze większym stopniu nasila te problemy, dlatego osoby takie szczególnie powinny dbać o swoje samopoczucie i starać się łagodzić codzienne napięcie. Warto też zwrócić uwagę, że eksperyment badał wpływ nie tylko stresu psychicznego, ale też tzw. stresu metabolicznego (dieta i ćwiczenia fizyczne). Niektórzy są bardziej wrażliwi na tego typu stresory i zbyt niskokaloryczna dieta odchudzająca albo zbyt intensywne uprawianie sportu może u takich osób szybko doprowadzić do trudności z zajściem w ciążę.

Artykuł jest częścią kampanii #nieplodnosciniewidac zainicjowanej przez Magazyn Chcemy Być Rodzicami.

Źródło: www.neuroskoki.pl

Bibliografia:

Bethea C., Centeno M. L. , Cameron J. (2008). Neurobiology of Stress-Induced Reproductive Dysfunction In Female Macaques. Molecular Neurobiology, 38(3), 199–230.

Tagi: stres, plodnosc, depresja, lek
Drukuj PDF
wstecz Podziel się ze znajomymi

Informacje dnia: Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób Jazda na rolkach - Czy jest dobrym sportem? Polimer o właściwościach przeciwgrzybiczych Stypendia ministra nauki dla niemal 400 studentów Skuteczniejsze leczenie chorych na nowotwory krwi Tylko 36% transgranicznych wód podziemnych ma ochronę Technologia ultradźwiękowa w diagnostyce chorób

Partnerzy

GoldenLine Fundacja Kobiety Nauki Job24 Obywatele Nauki NeuroSkoki Portal MaterialyInzynierskie.pl Uni Gdansk MULTITRAIN I MULTITRAIN II Nauki przyrodnicze KOŁO INZYNIERÓW PB ICHF PAN FUNDACJA JWP NEURONAUKA Mlodym Okiem Polski Instytut Rozwoju Biznesu Analityka Nauka w Polsce CITTRU - Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu Akademia PAN Chemia i Biznes Farmacom Świat Chemii Forum Akademickie Biotechnologia     Bioszkolenia Geodezja Instytut Lotnictwa EuroLab

Szanowny Czytelniku!

 
25 maja 2018 roku zacznie obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.
 
Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze strony internetowej Laboratoria.net w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych.

Kto będzie administratorem Twoich danych?

Administratorami Twoich danych będziemy my: Portal Laboratoria.net z siedzibą w Krakowie (Grupa INTS ul. Czerwone Maki 55/25 30-392 Kraków).

O jakich danych mówimy?

Chodzi o dane osobowe, które są zbierane w ramach korzystania przez Ciebie z naszych usług w tym zapisywanych w plikach cookies.

Dlaczego chcemy przetwarzać Twoje dane?

Przetwarzamy te dane w celach opisanych w polityce prywatności, między innymi aby:

Komu możemy przekazać dane?

Zgodnie z obowiązującym prawem Twoje dane możemy przekazywać podmiotom przetwarzającym je na nasze zlecenie, np. agencjom marketingowym, podwykonawcom naszych usług oraz podmiotom uprawnionym do uzyskania danych na podstawie obowiązującego prawa np. sądom lub organom ścigania – oczywiście tylko gdy wystąpią z żądaniem w oparciu o stosowną podstawę prawną.

Jakie masz prawa w stosunku do Twoich danych?

Masz między innymi prawo do żądania dostępu do danych, sprostowania, usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Możesz także wycofać zgodę na przetwarzanie danych osobowych, zgłosić sprzeciw oraz skorzystać z innych praw.

Jakie są podstawy prawne przetwarzania Twoich danych?

Każde przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na właściwej, zgodnej z obowiązującymi przepisami, podstawie prawnej. Podstawą prawną przetwarzania Twoich danych w celu świadczenia usług, w tym dopasowywania ich do Twoich zainteresowań, analizowania ich i udoskonalania oraz zapewniania ich bezpieczeństwa jest niezbędność do wykonania umów o ich świadczenie (tymi umowami są zazwyczaj regulaminy lub podobne dokumenty dostępne w usługach, z których korzystasz). Taką podstawą prawną dla pomiarów statystycznych i marketingu własnego administratorów jest tzw. uzasadniony interes administratora. Przetwarzanie Twoich danych w celach marketingowych podmiotów trzecich będzie odbywać się na podstawie Twojej dobrowolnej zgody.

Dlatego też proszę zaznacz przycisk "zgadzam się" jeżeli zgadzasz się na przetwarzanie Twoich danych osobowych zbieranych w ramach korzystania przez ze mnie z portalu *Laboratoria.net, udostępnianych zarówno w wersji "desktop", jak i "mobile", w tym także zbieranych w tzw. plikach cookies. Wyrażenie zgody jest dobrowolne i możesz ją w dowolnym momencie wycofać.
 
Więcej w naszej POLITYCE PRYWATNOŚCI
 

Newsletter

Zawsze aktualne informacje