Przezroczysty danio pręgowany, lepiej znany w kręgach naukowych pod angielską nazwą zebrafish, będzie hodowany przez Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej (IIMCB) w Warszawie, gdzie – jako organizm modelowy – wesprze badania m.in. nad chorobami neurodegeneracyjnymi.

Zakup najnowocześniejszego sprzętu do badań nad rybką i zatrudnienie najwyższej klasy uczonych doświadczonych w pracy z tym organizmem umożliwiła wygrana w konkursie programu Potencjał Badawczy (REGPOT) w ramach 7. Programu Ramowego UE. Zwycięskim projektem FishMed kieruje prof. Jacek Kuźnicki. Jak powiedziała menedżer projektu dr Urszula Białek-Wyrzykowska, instytut jest pierwszą instytucją w Polsce, która oficjalnie i na szeroka skalę zamierza wprowadzić do badań biologicznych model rybki zebrafish.

„Powstanie tu licencjonowana hodowla rybki, która będzie wykorzystywana jako model do wielu typów badań. Zebrafish charakteryzuje się tym, że na wczesnych etapach rozwoju jest całkiem przezroczysta. Modyfikując genetycznie komórki tej rybki i barwiąc wybrane białka można będzie np. obserwować, co się dzieje z owym białkiem od momentu zapłodnienia poprzez kolejne podziały komórkowe i dalszy rozwój tej rybki. Jest to ciekawy model stosowany w nauce światowej od lat. Nasi naukowcy zaproponowali, że będą tworzyć w tym organizmie różne modele chorób człowieka, w tym chorób neurodegeneracyjnych” – tłumaczyła meritum programu FishMed dr Białek-Wyrzykowska.

Pracownia do hodowli rybek jest już zaawansowana, jej otwarcie zaplanowano na październik. Kierownikiem laboratorium będzie dr Małgorzata Wiweger, która dotąd zajmowała się podobnymi zagadnieniami w Holandii. Projekt FishMed finansowany przez Komisję Europejską ruszy natomiast w grudniu.

„Założeniem programu REGPOT jest wspieranie działań pozabadawczych, poprzez finansowanie wybranych narzędzi niezbędnych do prowadzenia badań. W tym przypadku nie przewiduje się zakupu z pieniędzy unijnych odczynników, ale można wyposażyć pracownie w sprzęt badawczy. Instytut planuje zakup najnowszego mikroskopu do badań nad rybką, który obecnie funkcjonuje jeszcze jako prototyp. Zakupione zostaną również inne sprzęty” – wyliczała rozmówczyni.

Duże finansowanie przeznaczone jest na otwarcie nowej pracowni w instytucie i zatrudnienie jej przyszłego kierownika. Uczony na to stanowisko jest poszukiwany we współpracy z Towarzystwem Maxa Plancka. Komisja Europejska będzie przez 3 lata finansowała jego wynagrodzenie, jak również pensję dwóch post-doków i technika. Utworzona zostanie zatem nowa grupa badawcza.

Kolejne plany wiążą się z zatrudnieniem 7 doświadczonych naukowców, którzy dołączą do 7 z 9 grup badawczych w Instytucie. Jak zaznacza dr Białek-Wyrzykowska, idealna byłaby taka sytuacja, gdyby byli to uczeni z zagranicy (Polacy lub obcokrajowcy), którzy zdobyli już doświadczenia w pracy z rybką. Badania będą prowadzone we współpracy z czołowymi zespołami zagranicznymi z Niemiec, Anglii, Szwajcarii, Austrii oraz Holandii.

Projekt obejmuje ponadto działania związane z tworzeniem strategii innowacyjności i ochroną praw własności intelektualnej w jednostce badawczej. W IIMCB od 2010 r. funkcjonuje Dział Transferu Technologii (BioTech-IP), który ma już na swoim koncie wiele sukcesów. Zostanie on wzmocniony m.in. poprzez szkolenia i udział w targach międzynarodowych, gdzie będzie promowany potencjał innowacyjny instytutu. Zaplanowano też zatrudnienie na krótkie okresy w ciągu 3 lat specjalistów od różnych zagadnień z obszaru transferu technologii. Ich praca ma sprawić, że odkrycia naukowców IIMCB będą jak najlepiej chronione i rozpoznawalne w Europie i na świecie, a inwestorzy będą zainteresowani rozwijaniem powstających tu pomysłów.

Konkurs REGPOT umożliwi ponadto wsparcie profesjonalnego PR-u zwycięskiej instytucji. W przypadku IIMCB chodzi głównie o promocję badań poza środowiskiem naukowym – np. o kontakty z organizacjami pacjentów. Badacze pracujący w Instytucie chcieliby, aby coraz więcej ludzi kojarzyło ich pracę z obiecującymi badaniami nad chorobami, np. chorobą Alzheimera lub Leśniowskiego-Crohna.

***

Program „Potencjał Badawczy” to największy mechanizm finansowania rozwoju badań naukowych na poziomie europejskim. Unia Europejska przeznaczyła na ten cel w latach 2007-2013 prawie 54 mld euro. W ciągu ostatnich czterech lat do trzynastu polskich centrów badawczych w ramach programu Potencjał Badawczy trafiło ponad 34 mln euro dofinansowania. W ostatniej edycji konkursu, aż jedną piątą zwycięskich projektów stanowiły projekty złożone przez polskie jednostki naukowe, które uzyskały w tym konkursie dofinansowanie w wysokości 33,3 mln euro z ogólnej sumy 140 mln euro wyasygnowanej przez Komisję Europejską.


Fundusze REGPOT trafią również na Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG-GUMed (Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego), do Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Politechniki Wrocławskiej, Instytutu Zaawansowanych Technologii Wytwarzania w Krakowie, Instytutu Fizyki PAN oraz Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie uzyskał finansowanie w tym programie już po raz drugi.