Wewnątrz mieszkań, w kurzu domowym, żyją się roztocze z różnych rodzin i gatunków. Związek pomiędzy obecnością substancji produkowanych przez roztocze, a objawami astmy oskrzelowej obserwowany już od dawna. Jednak dopiero w 1964 roku przeprowadzono kompleksowe badania, które wykazały współzależność między nadwrażliwością na kurz a obecnymi w nim roztoczami.

Co wiemy o roztoczach kurzu domowego?

Znamy około 45–46 tysięcy gatunków roztoczy.

Zainteresowania alergologów koncentrują się na gatunkach roztoczy kurzu domowego. Mianem tym określa się gatunki roztoczy występujące w kurzu pochodzącym z łóżek, mebli tapicerskich oraz z podłóg w pomieszczeniach mieszkalnych. Najszerzej rozprzestrzenione oraz najlepiej poznane pod względem szkodliwości medycznej są roztocze Dermatophagoides pteronyssinus i Dermatophagoides farinae.

W warunkach naturalnych głównym pożywieniem dla roztoczy kurzu domowego jest złuszczony naskórek ludzki i zwierzęcy. Uważa się, że 150 mg ludzkiego naskórka wystarcza do zaspokojenia potrzeb pokarmowych populacji roztoczy liczącej 3000 osobników w okresie 2–3 miesięcy.

Optymalne warunki dla rozwoju roztoczy to, poza dostępnością właściwego pokarmu, odpowiednia wilgotność względna oraz temperatura powietrza. Mają one wpływ na tempo wzrostu populacji, płodność samic, przeżywalność zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak też w środowisku naturalnym.

Najkorzystniejszą dla rozwoju populacji Dermatophagoides pteronyssinus temperaturą jest 23°C, choć mogą rozwijać się w zakresie temperatur od 17°C do 30°C. W niskiej temperaturze dorosłe osobniki szybko giną. Tylko 15% populacji Dermatophagoides farinae przeżywa w temperaturze 2°C przez 168 godzin, a 40% w temperaturze -15°C w ciągu 6 godzin. W temperaturze -25°C po 6 godzinach giną wszystkie okazy Dermatophagoides pteronyssinus i Dermatophagoides farinae.

W wyższych temperaturach wzrasta aktywność roztoczy, ale jednocześnie skraca się ich okres życia, np. w temperaturze 45°C mogą przeżyć 24 godziny, w temperaturze 50°C 4 godz., w temperaturze 60°C mniej niż godzinę, a w temperaturze 70–80°C tylko 5 minut. Uważa się, że temperatura jest głównym czynnikiem decydującym o możliwości rozwoju populacji tych roztoczy.

Głównym czynnikiem określającym liczebność tych gatunków roztoczy jest wilgotność względna powietrza. Gatunek Dermatophagoides pteronyssinus wymaga 75–80% wilgotności względnej (optymalnie 80%). Jeśli wilgotność powietrza spada poniżej 70%, roztocze oszczędnie gospodarują wodą, którą czerpią z z otaczającej pary wodnej. Z drugiej strony, wilgotność względna powyżej 85% jest już dla nich zbyt wysoka.

W mieszkaniach roztocze występują w miejscach, które zapewniają im schronienie, pokarm oraz odpowiednią wilgotność. Obecne są więc w łóżkach, matach, dywanach, meblach tapicerowanych, zabawkach pluszowych, zasłonach.

Sezonowym wahaniom wilgotności powietrza wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych towarzyszą zmiany liczebności roztoczy z rodzaju Dermatophagoides. W naszej strefie klimatycznej maksymalna liczba tych roztoczy przypada na lato oraz wczesną jesień (od czerwca do końca października), kiedy wewnątrz mieszkań panują dogodne dla ich rozwoju warunki wilgotnościowe. Natomiast w okresie zimowym wilgotność powietrza wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych jest niska i utrzymuje się poniżej krytycznej dla omawianych roztoczy wartości. Wtedy też ich liczba w kurzu domowym znacznie się zmniejsza.

Na liczebność roztoczy poza wilgotnością i temperaturą mogą mieć wpływ także inne czynniki, na przykład: częstość wietrzenia mieszkań, ich czystość, wiek i stan techniczny budynku lub poziom socjalno-ekonomiczny zamieszkującej w nim rodziny. Zwykle częściej i w większej liczbie stwierdzano roztocze w kurzu rzadko sprzątanych, niewietrzonych mieszkaniach – w starych, zawilgoconych domach ogrzewanych piecami.

Pomimo że w okresie zimowym populacja roztoczy wewnątrz mieszkań zmniejsza się, to z uwagi na nagromadzenie alergenów roztoczy w kurzu domowym oraz zmniejszoną wentylację powietrza w okresie jesienno-zimowym najsilniejsze objawy kliniczne występują właśnie w tym okresie. Pojawienie się kataru, kichania, świądu i niedrożności nosa w czasie sprzątania, zamiatania czy okurzania może sugerować obecność nadwrażliwości na alergeny roztoczy kurzu domowego.

Jak ograniczyć działanie alergenów roztoczy kurzu domowego?

W usunięciu alergenów roztoczy kurzu domowego pomoże:

•     pranie pościeli, poduszek, koców, pluszowych zabawek w temperaturze 55°C
•     poddawanie pościeli i zabawek pluszowych okresowemu działaniu niskich temperatur (zamrażanie)
•    stosowanie tzw. pościeli barierowej, wykonanej z tkanin syntetycznych, nieprzepuszczających roztoczy
      i alergenów
•     stosowanie środków roztoczobójczych (akarycydów)
•     rezygnacja z dywanów (podłoga z materiałów umożliwiających łatwe czyszczenie).

Źródło: http://alergie.mp.pl/