Wibracje (łac. Vibratio, drganie) to drgania akustyczne o małej amplitudzie i niskiej częstotliwości rzędu kilkunastu-kilkudziesięciu Hz. Gdy punkt materialny przesunie się z położenia równowagi w jedną stronę, po czym wróci do położenia równowagi, to będzie to jednym pełnym drgnięciem. Maksymalne wychylenie punktu materialnego od położenia równowagi nazywamy amplitudą drgań- mierzymy ją w centymetrach lub milimetrach. Częstotliwością drgań nazywamy wielkość określającą liczbę pełnych drgań zachodzących w czasie jednej sekundy. Wyrażamy ją w cyklach na sekundę [1/s] lub w hercach [Hz]. Prędkość drgań równa jest drodze, jaką przebywa punkt drgający w jednostce czasu i określamy ją w [cm/s].

Wibracje są bodźcami fizycznymi przenoszącymi się bezpośrednio z ośrodka drgającego na organizm, z pominięciem środowiska powietrznego. Drgania o częstotliwościach niższych od 20 Hz człowiek odczuwa jako wibracje, a drgania o częstotliwościach powyżej 20 Hz jako wibracje i dźwięki. Dźwięk ten powstaje na skutek przekazywania części energii drgających cząstek materiału przez powietrze do narządu słuchu człowieka.

Drgania często są czynnikiem roboczym, a więc celowo wprowadzanym do konstrukcji maszyny jako element konieczny do wykonania zadania, do którego służy (np. maszyny do wibrorozdrabniania, mieszania, drążenia, szlifowania). Niestety drgania mogą też zaburzać działanie maszyny zmniejszając jej trwałość, osłabiając konstrukcje, ale też są niezdrowe dla ludzi. W środowisku drgania docierają do organizmu człowieka przez bezpośredni kontakt z drgającym przedmiotem np. maszyną lub pojazdem. Może to być wibracja kierownicy zapobiegająca zaśnięciu kierowcy w czasie jazdy, ale też młot pneumatycznych. W zależności od siły drgań i ich czasu działania na organizm różne mogą być skutki tego działania. Na wibracje najczęściej narażeni są pracownicy sektora rolniczego, przemysłu budowlanego, wydobywczego, a także w transporcie drogowym, wodnym i powietrznym.

Przeciążenie organizmu drganiami powoduje rozwój procesów chorobowych zwanych zespołem wibracyjnym, który został wprowadzony do wykazu chorób zawodowych w wielu krajach oraz w Polsce od 1983 roku. Umownie drgania dzieli się ze względu na miejsce wnikania i rozprzestrzeniania się w organizmie. Są to drgania o działaniu ogólnym i drgania o działaniu miejscowym.

Drgania miejscowe są przekazywane do organizmu bezpośrednio z wibrujących urządzeń/maszyn przez ręce lub w czasie obrabiania materiałów na wibrujących urządzeniach. Drgania ogólne wnikają do ciała w pozycji stojącej lub siedzącej bezpośrednio na wibrującym podłożu. Źródłem takich wibracji są środki transportu lądowego, wodnego i powietrznego, maszyny rolnicze, wiele urządzeń i maszyn przemysłowych, budowlanych. Pomiary i ocena narażenia na wibracje w obu tych grupach rozpatrywane są oddzielnie, różne są też ich wartości maksymalne oraz wpływ na organizm ludzki. Również źródła drgań dzielą się na grupy:

·O oddziaływaniu ogólnym- np. podłogi i podesty, na których ustawione są generujące wibracje maszyny, platformy drgające, ruch uliczny, kolejowy, siedziska i podłogi środków transportu, siedziska i podłogi maszyn budowlanych, przemysłowych i rolniczych)

·O oddziałujące przez kończyny górne- ręczne narzędzia uderzeniowe pneumatyczne, hydrauliczne, elektryczne, ręczne narzędzia obrotowe elektryczne i spalinowe, dźwignie sterujące maszyn i pojazdów, obrabianie materiałów trzymanych w dłoniach na maszynach generujących wibracje-(szlifierka, polerka)

·Niektóre z urządzeń ręcznych generują tak duże drgania, że są one przenoszone na barki, tułów i głowę, co sprawia, że są źródłami drgań ogólnych.

Wpływ wibracji na organizm

Negatywne skutki działania drgań na organizm dotykają tkanki i naczynia krwionośne, ale też pojedyncze komórki. Długotrwała ekspozycja na wibracje wywołuje szereg zaburzeń w organizmie doprowadzając do trwałych patologicznych zmian. Zmiany te zależą od rodzaju, siły i czasu działania wibracji. Zespół zmian w organizmie powodowanych wibracjami nazywa się zespołem wibracyjnym.  Choroba ta jest uznawana za zawodową w Polsce i wielu krajach świata.

Wibracje przenoszone przez kończyny górne wpływają przede wszystkim na układ krążenia, nerwowy i kostno-stawowy. Wyróżnia się następujące postacie choroby: naczyniowo-nerwową, kostno-stawową i mieszaną: naczyniowo-nerwową i kostno-stawową. Najczęściej występuje postać naczyniowa zespołu wibracyjnego, która charakteryzuje się napadowymi zaburzeniami krążenia w palcach rąk w wyniku napadowego skurczu naczyń krwionośnych, co wyzwala typowy objaw Raynauda- blednięcie opuszek palców (tzw. choroba białych palców).

« | 1 | 2 | »