Smog pochodzi od angielskich słów „smoke”, czyli dym oraz „fog”, czyli mgła. Powstaje, gdy zanieczyszczenia powietrza (drobne pyły) spowodowane przez człowieka (tzw. niska emisja pochodząca z domowych pieców i lokalnych kotłowni węglowych, zanieczyszczenia przemysłowe oraz wyziewy z silników spalinowych) występują razem z naturalnymi zjawiskami atmosferycznymi jak duża wilgotność powietrza (np. mgła) i brak wiatrów w trakcie wyżów. Smog jest szkodliwy dla zdrowia, ponieważ w powietrzu znajduje się wówczas mieszanina cząsteczek stałych i kropelek cieczy zawierających substancje toksyczne, m.in. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (w tym  benzo[a]piren), metale ciężkie, dioksyny i furany, a także  alergeny.

WHO określiło szkodliwość pyłu zawieszonego w powietrzu na tym samym poziomie jak promieniowania UV czy dymu tytoniowego. Europejska Agencja Środowiska w raporcie z 2018 wskazuje: każdego roku w Polsce z powodu smogu przedwcześnie umiera ok. 47 tysięcy ludzi, w Europie 485 tysięcy. Jednocześnie uznała zanieczyszczenie powietrza za jeden z głównych kancerogenów (substancji wywołujących raka). WHO szacuje, że 8 proc. wszystkich nowotworów płuca w Europie wywołuje smog.

Uciec przed smogiem

Osoby, które mieszkają w miastach zagrożonych smogiem nie mają możliwości wyeliminowania go całkowicie, ale warto starać się minimalizować ryzyko wdychania zanieczyszczeń.
- Staraj się nie produkować zanieczyszczeń: nie pal w domu śmieciami oraz najgorszej jakości węglem i ogranicz jazdę samochodem.
- Sprawdzaj stan powietrza. Codziennie aktualizowane dane są dostępne na stronie Inspekcji Ochrony Środowiska www.powietrze.gios.gov.pl.
- W dni, kiedy zanieczyszczenie powietrza ma najwyższy alert (zaznaczony na czerwono), możliwie najkrócej przebywaj na zewnątrz. W te dni zrezygnuj z aktywności fizycznej w plenerze; wtedy lepiej zdecydować się na siłownię albo basen.
- Używaj oczyszczacza powietrza w domu. Hoduj rośliny, które pochłaniają szkodliwe substancje.
- Używaj specjalistycznych maseczek ochronnych, najlepiej tych wysokiej jakości z zamontowanymi filtrami. Warto je nosić w dni o najwyższym stopniu zanieczyszczenia powietrza.
- Nie pal. Palenie tytoniu uszkadza nabłonek dróg oddechowych, co otwiera wrota innym substancjom rakotwórczym. (PAP)

MS

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Joanna Didkowska, kierownik Zakładu Epidemiologii i Prewencji Centrum Onkologii-Instytutu im. M. Skłodowskiej-Curie w Warszawie.

Do najlepiej przebadanych i potwierdzonych naukowo, konsekwencji smogu należą m.in.:
•    ze strony układu oddechowego - częstsze infekcje i choroby przewlekłe dróg oddechowych, np. astma, POCHP, rak płuca, częstsze zaostrzenia przebiegu istniejących chorób przewlekłych układu oddechowego, częstsze hospitalizacje i związany z tym wzrost umieralności,
•    ze strony układu krążenia - częstsze, ostre powikłania chorób sercowo-naczyniowych, np. udar mózgu, zawał serca, niewydolność serca, a także wzrost ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca i wzrost umieralności,
•    ze strony układu nerwowego - wzrost ryzyka wystąpienia i rozwoju chorób neurodegeneracyjnych, np. Alzheimera, Parkinsona, uszkodzenia neuronów i naczyń mózgowych zaburzające działanie układu nerwowego,
•    ze strony układu rozrodczego - porody przedwczesne, obniżona masa urodzeniowa dziecka, zaburzenia rozwoju wewnątrzmacicznego,
•    inne - nowotwory pęcherza moczowego, rak piersi, podrażnienie spojówek, przyspieszone starzenie skóry, stres oksydacyjny, oporność na insulinę, cukrzyca.

Kampania realizowana w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, zadanie Promocja zdrowia i profilaktyka nowotworów, finansowana ze środków Ministra Zdrowia.
www.gov.pl/zdrowie
www.planujedlugiezycie.pl