Pszczoły znane są z nawigowania na podstawie Słońca, ale naukowcy debatowali od dawna na temat innych wykorzystywanych przez nie metod. Dlatego w nowym badaniu pszczoły wprowadzono w błąd, aby źle oceniły pozycję Słońca. Mimo to owady wróciły do ula z podobną prędkością i precyzją jak te, których nie zdezorientowano, co sugeruje, że posługują się one dodatkowo rodzajem map poznawczych.

Ssaki w sposób ciągły budują mapy mentalne w swoich umysłach, co pomaga im rozpoznawać charakterystyczne punkty otoczenia i oceniać kierunki oraz odległości. "Argumentem było to, że niewielki mózg owadów nie jest w stanie wykonać tak wymagającego zadania" - wyjaśnia prof. Randolf Menzel z Wolnego Uniwersytetu Berlina, który brał udział w międzynarodowych badaniach. Choć pszczele mózgi nie mają struktur odpowiednich do tworzenia takich map, to okazało się, że owady rozpoznają charakterystyczne punkty jak np. żywopłoty.

Prof. Menzel i jego koledzy z Niemiec, Nowej Zelandii i Stanów Zjednoczonych chcieli sprawdzić, czy pszczoły kraińskie (Apis mellifera carnica) znajdą drogę do domu wypuszczone na otwartą przestrzeń 400 m od ula. Dla sprawdzenia, czy polegają na Słońcu, poddano je ogólnemu znieczuleniu na sześć godzin, aby rozregulować ich zegar biologiczny. To miało sprawić, że źle zinterpretują pozycję gwiazdy i będą zagubione. Okazało się jednak, że to nie przeszkodziło im w odnalezieniu się w przestrzeni.

"Wykazaliśmy istnienie map poznawczych w pszczelej nawigacji - powiedział prof. Menzel. - Owady muszą wydobywać informacje na temat lokalizacji swojej i lokalizacji celu tylko na postawie geometrycznej zależności między punktami orientacyjnymi, które wcześniej poznały".

Odkrycie było możliwe dzięki wykorzystaniu nowej technologii: specjalnego radaru przytwierdzonego do tułowia owada, który śledzi lot pojedynczej pszczoły przez 1 km i umożliwia obserwowanie jej decyzji nawigacyjnych.