Wśród makrocząsteczkowych polifenoli wyróżnia się garbniki i lignany. Związki te wykazują silne właściwości antyoksydacyjne i zmiatające wolne rodniki (Vinardell i współaut., 2008). Niektóre pochodne garbników (tellimagrandyna II, remuryna B, nobotanina A, C, F i K, rugosyna D, oenoteina A, woodfordana D i F) wykazują cytotoksyczność w stosunku do ludzkich komórek białaczki HL-60. Efekt ten przejawia się hydrolizą DNA do odcinków internukleosomowych. Naturalny, zlignifikowany materiał roślinny również posiada właściwości cytotoksyczne wobec komórek HL-60. Jednakże ich przekształcone alkaliczne i siarkowe formy są nieaktywne (Taraphdar i współaut., 2001).

Polifenole obecne w ekstraktach z herbaty, kawy i kakao

Z liści herbaty chińskiej (Camellia sinensis) pozyskuje się zieloną i czarną odmianę herbaty (Nakazato i współaut., 2005). Głównymi polifenolami występującymi w herbacie (Taraphdar i współaut., 2001), a także w kawie i kakao (Krstic i współaut., 2015) są (-)-galusan epigallokatechiny (EGCG) – główny składnik zielonej herbaty, (-)-epigallokatechina (EGC), (-)-galusan epikatechiny (ECG), (-)-epikatechina (EC). Te polifenole wykazują zdolność hamowania rozwoju komórek nowotworowych raka płuc linii PC-9 z następującą skutecznością: EGCG = ECG > EGC > EC (gdzie najskuteczniejszy jest EGCG). Ponadto, polifenole aktywują procesy prowadzące do apoptozy w wielu typach nowotworów, takich jak rak prostaty, okrężnicy i płuc. EGCG indukuje apoptozę w tych komórkach poprzez hamowanie aktywności TNF-a (Taraphdar i współaut., 2001). Dodatkowo EGCG zatrzymuje cykl komórkowy w fazie G0-G1 w komórkach chłoniaka Burkitta, inicjując następnie pojawienie się klasycznych symptomów apoptozy, takich jak fragmentacja DNA, widoczna w postaci drabinki, aktywacja kaspazy 9 i 3, ale nie 8, zahamowanie aktywności antyapoptotycznych białek z rodziny Bcl-2 i Mcl-1, zmianę przepuszczalności błon mitochondrialnych i uwolnienie z mitochondriów do cytozolu białek proapoptotycznych (w tym cytochrom c, Smac/DIABLO i AIF; Fig. 1) oraz generowanie reaktywnych form tlenu (Nakazato i współaut., 2005).

Antybiotyki antracyklinowe i chinony

Antybiotyki antracyklinowe są zbudowane z aglikonu i reszty cukrowej. Część aglikonowa jest zbudowana z czterech pierścieni (A, B – hydroksychinon, C – chinon i D). Wśród antybiotyków antracyklinowych wyróżnia się dwa najczęściej stosowane w terapii przeciwnowotworowej: doksorubicynę i daunorubicynę (Szuławska i Czyż, 2006). Działanie antracyklin polega na swoistym wiązaniu się z DNA, poprzez interkalację
w przestrzenną strukturę helisy oraz modyfikowanie za sprawą reaktywnych form tlenu zasad azotowych, które powstają w reakcjach przemian antracyklin (Szuławska i Czyż, 2006). Jednak stosowanie antracyklin ma swoje ograniczenia. Pomimo tego, że są to skuteczne czynniki hamujące aktywność polimerazy DNA i topoizomerazy II, przez co zatrzymują syntezę DNA i proliferację komórek nowotworowych (Szuławska
i Czyż, 2006), to wykazują toksyczność wobec innych komórek, np. kardiomiocytów, między innymi dzięki generowaniu w tych komórkach reaktywnych form tlenu, a także aktywacji czynników apoptotycznych, takich jak białka Bax, kaspazy 3 i PARP-1. W związku z tym, w przypadku terapii antybiotykami antracyklinowymi stosuje się czynniki chemoprewencyjne. Jednym z nich jest kwas taninowy, który podobnie jak inne pochodne garbników, jest silnym antyoksydantem i działa kardioprotekcyjnie (Taraphdar i współaut., 2001; Tikoo i współaut., 2011). Podobne właściwości przeciwnowotworowe wykazują również inne antracykliny, takie jak szikonina (chinon; Taraphdar i współaut., 2001), a także antracyklinowa pochodna chinonowa, HU-331 (3-hydroksy-2-[(1R)-6-izopropenylo-3-metylocykloheks-2-en-1-yl]-5-petylo-1,4-benzochinon; Kogan i współaut., 2007; Wu i Jan, 2010).