WARTOŚĆ ODŻYWCZA OWADÓW

Spośród milionów gatunków owadów żyjących na ziemi, ok. 2000 jest spożywane przez ludzi (JONGEMA, 2012). Wartość odżywcza konsumowanych przez człowieka owadów jest szeroko zróżnicowana, nie tylko ze względu na mnogość gatunków, ale też w zależności od stadium ich rozwoju, siedliska czy diety. Jak dowodzą badania, stosując odpowiednią dietę, w łatwy sposób możemy zmieniać chociażby skład kwasów tłuszczowych zawartych w ciele owadów (RUMPOLD I SCHLÜTER, 2013).Owady są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych m.in. kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 (ZIELIŃSKA I IN., 2015), w które nasza dieta jest często uboga lub ich stosunek w diecie jest niewłaściwy (SIMOPOULOS, 2008). Zmiana składu kwasów tłuszczowych mogłaby więc posłużyć do optymalizacji stosunku kwasów omega-3 i omega-6 zawartych w owadach.Wartość energetyczna owadów jest bardzo zróżnicowana i średnio wynosi 410­–510 kcal/100g suchej masy. Najwyższe wartości sięgają 800 kcal/100g suchej masy, a najniższe 200 kcal/100g suchej masy (RAMOS-ELORDUY, 2008).

Największą uwagę badaczy w owadach skupia białko, które jest pełnowartościowe, a ponadto charakteryzuje się wysoką strawnością (ok. 77-98%).W zależności od gatunku i stadium rozwoju zawartość białka waha się od 15 do 81% suchej masy (RAMOS-ELORDUY I IN., 1997). Do obniżenia jego strawności przyczynia się zapewne obecność chityny – polisacharydu budującego szkielet zewnętrzny owadów, którego zawartość szacuje się na 1,16 – 13,72 mg/100g suchej masy (FINKE, 2007).Jej obecność budzi również często nieprzyjemne wyobrażenia na temat twardości pancerza owadów i z tego względu zniechęca do ich spożycia. Należy jednak z uwagą przeanalizować dostępną literaturę, a pozwoli to zauważyć jej zalety. Przede wszystkim chityna pełni rolę błonnika pokarmowego, w który nasza dieta bywa często uboga. Ponadto badania potwierdziły, że działa ona jako środek hemostatyczny do naprawy tkanek, poprawiając gojenie się ran, ma istotny wpływ na zmniejszenie stężenia cholesterolu w surowicy krwi, działa jako antykoagulant, posiada właściwości przeciwpasożytnicze oraz łagodzi niektóre stany alergiczne (MUZZARELLI, 2010; XIA I IN., 2013). Stwierdzono, że chityna i chitozan (produkowany poprzez deacetylację chityny) posiadają właściwości, które mogą poprawić odpowiedź immunologiczną specyficznych grup ludzi. Analiza reakcji immunologicznej na chitynę i jej roli w indukowaniu alergii wykazała zależność odpowiedzi organizmu od wielkości cząsteczki chityny - małe cząstki zmniejszają reakcję alergiczną (BRINCHMANN I IN., 2011).

Zawartość tłuszczu w jadalnych owadach wynosi 10–50% i zależy od gatunku, stadium rozwoju, siedliska, płci i zastosowanej karmy. Co ważne, owady bogate są w nienasycone kwasy tłuszczowe, a niektóre gatunki są doskonałym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 (TZOMPA-SOSA I IN., 2014; YANG I IN., 2006). Olej owadzi uzyskuje się m.in. podczas odtłuszczania mąki, która jest obecnie głównym półproduktem otrzymywanym z owadów, a może on mieć szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym m.in. do smażenia lub jako dodatek do sałatek (TZOMPA-SOSA I IN., 2014; VAN HUIS I IN., 2013)

Nie bez znaczenia jest również wysoka zawartość witamin i minerałów. Doskonałym źródłem witaminy B₁₂, która jest dostarczana do naszej diety głównie wraz z pożywieniem pochodzenia zwierzęcego, są świerszcze domowe (Achetadomesticus). Inne witaminy obecne w owadach to witamina B₁, B₂, A czy D (FINKE, 2007). Ważną rolę w diecie odgrywają również minerały, a ich wysoka zawartość w owadachczęsto zadziwia. Przykładem może być kilkukrotnie wyższa zawartość żelaza w niektórych gatunkach owadów w porównaniu z jego zawartością w wołowinie (RUMPOLD I SCHLÜTER, 2013). Owady są także bogatym źródłem cynku, wapnia, miedzi, potasu i magnezu (RAMOS-ELORDUY I IN., 2012).

ASPEKT EKOLOGICZNY HODOWLI OWADÓW

Przyrost liczby ludności na świecie sprawia, że rośnie popyt na białko zwierzęce jako składnik pożywienia dla ludzi i dla zwierząt. Eksperci FAO tacy jak Van Huis,Van Itterbeeck, Klunder, Mertens., Halloran, Muir, Vantomme (VAN HUIS I IN., 2013) oceniają, że do 2050 roku może być większy nawet o 80% gdyż według raportu Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) liczba ludności na świecie osiągnie 9,1 mld, czyli około 30% więcej niż obecnie (FAO, 2009). Konieczne są więc innowacyjne rozwiązania, które pozwolą efektywnie wykorzystać istniejące zasoby białka przy jednoczesnym poszukiwaniu jegoalternatywnych źródeł.

Z uwagi na fakt, iż na hodowlę zwierząt gospodarskich poświęca się obecnie 70% ziemi uprawnej oraz 9% słodkiej wody ich produkcja nie wzrośnie już znacząco, a wręcz przeciwnie – postuluje się obecnie o zmniejszenie hodowli ze względu na jej wpływ na środowisko. Zwierzęta gospodarskie takie jak bydło, trzoda chlewna czy drób odpowiedzialne są za ok. 20% światowej emisji gazów cieplarnianych. Dla porównania hodowla owadów emituje 10 razy mniej metanu, niż w przypadku zwierząt rzeźnych, ok. 300 razy mniej tlenku azotu i znacznie mniej amoniaku, niż trzoda chlewna oraz drób, zatem są bardziej przyjazne środowisku. Warto podkreślić, że hodowla insektów wymaga znacznie mniejszego zużycia wody pitnej i paszy. Aby wyprodukować 100 kg drobiu, należy wykorzystać ok. 320 kg paszy, 100 kg wieprzowiny – ok. 520 kg, a do produkcji 100 kg wołowiny aż 900 kg paszy. Natomiast do wyprodukowania takiej samej ilości owadów zużyjemy jedynie ok. 125 kg paszy (KRZYWIŃSKI I TOKARCZYK, 2011). Ponadto składową paszy dla owadów mogą stać się produkty uboczne przemysłu rolno-spożywczego np. wytłoki, które zazwyczaj trafiają do utylizacji, co z kolei stanowi rozwiązanie kolejnego problemu – zagospodarowania odpadami (OONINCX I IN., 2015). Zdaje się więc zasadnym stwierdzenie, że hodowla owadów jest w pełni ekologiczna. Na uzupełnienie tej tezy warto dodać, iż owadzie odchody również mają swoje zastosowanie – jako naturalny nawóz (FAO, 2009).