Najsłabiej rozwiniętym narządem zmysłów u szczurów jest wzrok. Zwierzęta te są wrażliwe na mocne światło, skąd wynika ich naturalne dążenie do przebywania w ciemnych miejscach oraz wykazywania większej aktywności głownie po zmroku. Nie potrafią rozróżniać zbyt wielu kolorów, odbierając otoczenie w różnych odcieniach koloru zielonego i niebieskiego, a ponadto są w stanie odbierać docierające bodźce ultrafioletowe. Odległość na jaką widzą szczury w sposób zapewniający im odróżnianie obiektów wynosi maksymalnie 75 m, chociaż widzenie nie jest ostre w porównaniu do widzenia u ludzi [BRYLIŃSKA I KWIATKOWSKA, 1996]. Osobniki albinotyczne dotknięte są różnego stopnia wadami wzroku, jednak wykorzystują one w większym stopniu zmysł dotyku za pomocą włosów zatokowych (wibrysów), dzięki którym poruszają się w ciemnych i ciasnych pomieszczeniach. Wibrysy oprócz lokalizacji w okolicy twarzowej występują wzdłuż długiej osi ciała na bokach zwierzęcia, dzięki czemu istnieje możliwość oceny, czy zwierzę jest w stanie przejść przez niewielkie otwory np. w ścianach, ogrodzeniach itp. Ważnym z punktu widzenia chowu i hodowli tych zwierząt jest, aby pamiętać, by nie wycinać włosów zatokowych oraz nie golić sierści, gdyż pozbawia to zwierzęta możliwości prawidłowego odbioru bodźców i orientacji w przestrzeni. Z kolei albinosy, mające niezabarwioną tęczówkę są szczególnie narażone na utratę wzroku jeśli przebywają w zbyt dużym natężeniu światła, zwłaszcza osobniki dorosłe, u których padające prosto na siatkówkę promienie świetlne doprowadzają z czasem do jej degeneracji, co skutkuje postępującą utratą wzroku [SZAREK I IN., 2013, ZIĘTEK I IN., 2010].

W przeciwieństwie do słabo rozwiniętego zmysłu wzroku, szczury obdarzone są doskonale funkcjonującym narządem węchu. Za funkcjonowanie tego zmysłu odpowiada zarówno nos jak i narząd lemieszowo-nosowy. Zwierzęta te obserwowane w środowisku naturalnym i warunkach sztucznie stworzonych przez człowieka nieustannie posługują się węchem kierując nos w wielu kierunkach. Umożliwia to zarówno poszukiwanie pożywienia, wyczuwanie zagrożeń w postaci człowieka czy innych gatunków zwierząt. Ponadto odgrywa główną rolę w stosunkach społecznych, pozwalając na identyfikację poszczególnych osobników w stadzie [GABRISH I ZWART, 2009]. Zwykle w naturalnych warunkach szczury znaczą moczem swoje terytorium, co odbierane jest przez inne osobniki. Podobnie samice szczurów znaczą swoje potomstwo, w celu odróżnienia od obcych noworodków. Nie gorzej rozwinięty u tych zwierząt jest również zmysł słuchu, za pomocą którego odbierają nawet ultradźwięki, niesłyszalne dla ucha ludzkiego. Ponadto szczury rozróżniają wszystkie podstawowe smaki: kwaśny, gorzki, słodki i słony, a także smaku umami. Pozwala im to na odróżnianie różnego rodzaju pokarmów, a co bardzo ważne i cenne z punktu widzenia przetrwania gatunku, pokarmów o niepewnym pochodzeniu czy możliwych właściwościach toksycznych. Podejrzany pokarm testowany jest zwykle przez osobniki najsłabsze. Dopiero po tym reszta stada przystępuje do konsumpcji [SZAREK I IN., 2013, ZIĘTEK I IN., 2010].

Szczury należą do zwierząt poliestralnych, co oznacza, że charakteryzują się wielokrotnie powtarzaną rują w ciągu roku. Z tego też powodu zaliczane są do gatunków niezwykle płodnych i plennych. Długość cyklu płciowego wynosi 4-5 dni, a ruja właściwa trwa od 7 do 20 h. Po porodzie ruja może wystąpić już w ciągu 24-48 h, pod warunkiem dobrej kondycji samicy. Z kolei po odsadzeniu młodych, ruja występuje zwykle po około 24-36 h. Owulacja zwykle indukowana jest kryciem, chociaż może być również spontaniczna. Dojrzałość płciowa osiągana jest miedzy 6 a 8 tygodniem życia, średnio przyjmuje się, że jest to 49 dni życia. Dojrzałość hodowlana określana jest na 8-14 tydzień, a takim wyznacznikiem jest osiągnięcie 90 dni życia i odpowiedniej masy ciała samic (powyżej 200 g). Długość ciąży u szczura waha się w granicach 21-23 dni, a ilość młodych w miocie to 4-14. Młode rodzą się nagie oraz ślepe, a ich masa ciała to zaledwie 5-8 g. W warunkach chowu młode odłącza się od matki po osiągnieciu 21 dni życia [GOERICKE- PESCH, 2015, PIASECKI, 2015].