Izolacja oraz analiza wybranych parametrów płytek krwi cz. 1

Wśród głównych funkcji płytek krwi wymienia się ich udział w procesach krzepnięcia krwi, a także działanie ochronne na śródbłonek naczyń krwionośnych. Przy udziale płytek, w miejscu uszkodzenia śródbłonka naczyniowego dochodzi do wytworzenia hemostatycznego czopu. Etapy narastania czopu hemostatycznego obejmują: adhezję krwinek płytkowych do warstwy podśródbłonkowej, aktywację płytek krwi (dochodzi do zmiany kształtu komórki), uwalnianie składników ziarnistości alfa, ziarnistości gęstych oraz lizosomów. W kolejnym etapie zachodzi generacja tromboksanu A₂, zmiana glikoprotein, udostępnienie fosfolipidów na powierzchni krwinek dla reakcji krzepnięcia krwi oraz agregacja. Utworzony w ten sposób czop płytkowy jest następnie wzmocniony za pomocą włókien fibryny [4]. Płytki krwi mają również zdolności naczynioruchowe tj. powodując skurcz naczyń w miejscu ich uszkodzenia ograniczają utratę krwi. Mechanizm ten wywierany jest przez uwalniane z krwinek substancje kurczące naczynia: adrenalinę, noradrenalinę, serotoninę oraz tromboksan A₂ [4].

Zdjęcie: Multifunkcyjność płytek krwi [10].

Płytki krwi są komórkami wielofunkcyjnymi (biorą udział w wielu procesach patofizjologicznych, takich jak: hemostaza, zakrzepica, zwężanie naczyń i ich naprawa, a nawet w procesach wzrostu guza nowotworowego oraz przerzutach [10]. Związek pomiędzy ilością płytek krwi, a potencjalnym przerzutowaniem raka po raz pierwszy opisał Gasic i wsp. w 1968 roku. Płytki krwi biorą udział w krytycznych etapach przerzutów nowotworów, w tym ułatwiają migrację komórek guza, inwazję i zatrzymywanie w naczyniach [11].

Aktywacja płytek krwi obejmuje szereg następujących po sobie etapów: inicjację, ekstensję i perpetuację. W trakcie wymienionych etapów, zachodzi wiele procesów, mających wpływ na zmianę kształtu, adhezję, degranulację i agregację płytek. W wyniku aktywacji tych komórek dochodzi do reorganizacji ich cytoszkieletu zbudowanego ze zorganizowanej sieci mikrotubul i filamentów aktyny oraz szeregu białek. Wszystkie zmiany powodują, że trombocyty przybierają formę trójwymiarową, sferyczną z licznymi wypustkami, które umożliwiają im agregację. Proces aktywacji płytek odbywa się dzięki działaniu czynników powierzchniowych w naczyniu, co prowadzi do stymulacji receptorów, w których zachodzi konwersja dwufosforanu adenozyny (ADP) w AMP (tj. monofosforan adenozyny). ADP oddziałuje na płytki poprzez receptory purynergiczne (dwa receptory związane z GPVI: P2Y1 i P2Y12) oraz receptor związany z kanałem wapniowym (zwanym P2X1). W dalszym etapie zachodzi degradacja AMP do adenozyny, która odpowiada za stymulację płytek do agregacji [12].

Ocena żywotności płytek krwi

Wśród głównych źródeł metodycznych ograniczeń oceny żywotności płytek krwi w warunkach pozaustrojowych wymienia się ich fizjologiczną funkcję oraz budowę morfologiczną. Płytki krwi są wysoce reaktywne i bardzo łatwo może dochodzić do ich niepożądanej aktywacji w warunkach in vitro podczas wykonywania procedury badawczej. Ze względu na brak jądra komórkowego powszechnie stosowane metody oceny żywotności komórek jądrzastych najczęściej nie mogą być zaadaptowane na potrzeby badań płytek krwi (np. metody oparte na analizie fragmentacji DNA) [1].