Izolacja oraz analiza wybranych parametrów płytek krwi cz. 1

U ssaków z kolei funkcjonuje ekonomiczny system wytwarzający z 1 komórki macierzystej od 4-8 tys. płytek [2]. Proliferacja megakariocytów, a także ich różnicowanie oraz czynności płytko-twórcze regulowane są przez czynniki wzrost układu krwionośnego (tzw. czynniki hematopoetyczne), a głównie przez trombopoetynę. Dzięki mechanizmom regulującym trombopoezę organizm jest w stanie utrzymywać stałą liczbę płytek krwi (u zdrowego człowieka wynosi ona 150-400 tysięcy w mm³). Fizjologiczne wahania liczby płytek krwi w ciągu doby wynoszą około 10% [2]. Przeciętny okres życia płytek krwi wynosi od 8 do 10 dni, a po tym czasie dochodzi do ich usuwania przez układ siateczkowo-śródbłonkowy. Wytwarzanie krwinek płytkowych regulowane jest przez czynniki pobudzające kolonie, które kontrolują wytwarzanie megakariocytów [1], [3].

Błona komórkowa krwinki płytkowej zbudowana jest z trzech warstw, w której występują liczne kanaliki, ułatwiające przenikanie substancji uwalnianych z ziarnistości wewnątrz-płytkowych [1],[3],[4].

Błona komórkowa jest niewidoczna pod mikroskopem świetlnym, z kolei na przekroju poprzecznym, w mikroskopie elektronowym uwidocznia się w postaci dwóch ciemnych linii, które przegrodzone są jasną przestrzenią. Zrąb błony komórkowej zbudowany jest z 2 warstw fosfolipidów: zewnętrznej i wewnętrznej, w których rozmieszczone są glikolipidy, cholesterol oraz białka. Co więcej, umiejscowienie tychże fosfolipidów w błonie jest asymetryczne. W warstwie wewnętrznej błony występują głównie aminofosfolipidy (posiadające ujemny ładunek, np. fosfatydyloseryna) lub obojętne (np. fosfatydyloetanoloamina). W zewnętrznej warstwie błony przeważają obojętne lipidy cholinowe (np. fosfatydylocholina i sfingomielina) [1],[3],[4].

Warstwa zewnętrzna błony zbudowana jest z otoczki bogatej w glikoproteiny, które spełniają rolę miejsc receptorowych dla czynników aktywujących oraz hamujących czynności płytek krwi. Z kolei zrąb błony komórkowej zbudowany jest z podwójnej warstwy fosfolipidów, które zawierają białka błonowe. Błona komórkowa spełnia niezwykle ważną rolę w procesach transportowych, a także bierze udział w procesach adhezji i wydzielania. Ponadto odgrywa również rolę w procesie krzepnięcia krwi, stanowiąc źródło lipidów (tj. aktywatorów tego procesu) [1],[3],[4]. Głównym źródłem energii dla płytek krwi jest glukoza (podobnie jak w przypadku innych komórek organizmu) [8].

Zdjęcie: Struktura płytek krwi (w spoczynku) [9].

Wewnątrz płytek krwi (poza lizosomami oraz mitochondriami występującymi w niewielkiej ilości), znajdują się dwa typy ziarnistości:

1) ziarnistości alfa (zawierające płytkowy czynnik krzepnięcia III, czynniki wzrostu, trombospondynę, fibrynogen oraz czynnik von Willebranda);

2) ziarnistości gęste (zawierające ADP, ATP, serotoninę i histaminę oraz jony wapnia). W trakcie aktywacji krwinek płytkowych dochodzi do uwolnienia ich zawartość [4].