Naukowcy z Nanyang Technological University (NTU) w Singapurze i McLean Hospital i Harvard Medical School w Belmont przedstawili wyniki swoich dotychczasowych badań w Proceedings of National Academy of Sciences. Skupili się oni na możliwości zahamowania degeneracji komórek produkujących dopaminę tj. neuroprzekaźnik odpowiadający za sterowanie ruchem ciała i napięcie mięśniowe.

Przewodzący badaniu Prof. Kim i jego zespół skoncentrowali się na roli receptora NURR1 (białka w mózgu), które jak się sądzą może mieć wpływ na ochronę komórek wydzielających dopaminę. Testując ponad 1000 leków już zatwierdzonych przez Food and Drug Administration (FDA) zespół znalazł dwa leki, które wpływają na receptor: chlorochinę  i amodiachinę. Przetestowane na szczurach z objawami choroby Parkinsona wykazały wpływ na polepszenie kontroli ruchów -właściwie bez skutków ubocznych.

Współautor badania, Profesor Ho Sup Yoon jest zwolennikiem szukania możliwości wykorzystania już istniejących leków w terapii innych chorób niż te, do których zostały pierwotnie stworzone. Zespół poszukuje również innych substancji mogących wpłynąć na zahamowanie lub odwrócenie przebiegu choroby oraz planuje dalsze badania nad chlorochiną i amodiachiną.

Innym przykładem wykorzystania już istniejącego leku jest nilotynib, stosowany dotychczas w terapii przeciwnowotworowej. Okazało się, że daje również świetne wyniki w leczeniu choroby Parkinsona. Badania nad wykorzystaniem leku dają bardzo obiecujące wyniki, ponieważ lek działa nie na objawy, a na przyczynę choroby. Nilotynib w leczeniu białaczki powoduje zablokowanie białek zakłócających funkcje lizosomów. Prawidłowo uwalniane lizosomy pomagają pozbyć się zalegających w mózgu białek, które mogą powodować obumieranie komórek produkujących dopaminę.

Naukowcy z Georgetown University Medical Center w Waszyngtonie testowali preparat na myszach, a następnie próbie poddali 12 chorych z chorobą Parkinsona lub demencją. Okazało się, że doustne podawanie nilotynibu przez okres 3 tygodni poprawiało stan chorych w końcowym stadium Parkinsona. Po badaniach, 3 osoby odzyskały utraconą w wyniku choroby zdolność mowy, a u reszty badanych znacznie poprawiły się możliwości ruchowe i chód. Niestety, działanie leku ograniczało się tylko do okresu jego podawania, a po odstawieniu objawy powracały. Kuracja jest również droga, ponieważ miesięczny koszt to nawet 10 tysięcy dolarów. Naukowcy nie skreślają jednak leku i planują kolejne testy.

Terapia genowa

Nadzieją dla chorych jest również terapia genowa, którą badali naukowcy z Ameryki. W czasie badań skorzystali z faktu, że za objawy chorobowe odpowiada nie tylko spadek stężenia dopaminy, ale też stężenie kwasu gamma-aminomasłowego (GABA), który hamuje aktywność neuronów.

Przewodniczący badania Profesor Peter LeWitt z Fenstein Institute for Medical Research w Manhasset (Nowy Jorku) i jego zespół, prowadzili badanie randomizowane z podwójnie ślepą próbą. Wzięło w nim udział 45 pacjentów w wieku 30-75 lat, chorujący od co najmniej 5 lat. Grupa 22 osób została poddana terapii genowej, natomiast 23 osoby zostały poddane zabiegowi placebo polegającemu na operacji symulowanej (małe nacięcie w czaszce pacjenta i wstrzyknięcie soli fizjologicznej).

Terapia właściwa polegała na wprowadzeniu cewnika do jądra niskowzgórzowego w obu półkulach mózgu i za jego pomocą podanie licznych kopii genu terapeutycznego, kodującego dekarboksylazę kwasu glutaminowego (GAD). Jest on odpowiedzialny za syntezę GABA. Wprowadzenie genu prowadziło do zwiększenia produkcji GAD. Nośnikiem informacji genetycznej zostały wirusy pozbawione możliwości replikacji w ciele człowieka.

Wyniki tej metody okazały się bardzo obiecujące. Ponad połowa badanych wykazała zmniejszenie zaburzeń ruchowych. W grupie kontrolnej odsetek ten wyniósł jedynie 14%. Poprawa funkcji motorycznych została zaobserwowana po około miesiącu po leczeniu i utrzymywała się przez 6 miesięcy obserwacji. Stopień poprawy oceniono na skali sprawności ruchowej i wyniósł on 23% po zastosowaniu terapii genowej i 12,7% w grupie kontrolnej. Nie stwierdzono też żadnych poważnych skutków ubocznych tej metody. Niewielki odsetek pacjentów skarżył się jedynie na bóle głowy i wymioty.

Terapia genowa może być kluczową formą leczenia dla pacjentów opornych na działanie leków lub w bardzo zaawansowanej fazie choroby.

Autor: Zuzanna Koperwas