Fizjoterapia w nadmiernej ruchomości stawów

Tab. I. Skala oceny hipermobilności stawów wg Beightona (MIRSKA I WSPÓŁAUT., 2011; LAWRENCE, 2005)

Objaw	Punktacja
Bierne zgięcie grzbietowe w V stawie śródręczno – paliczkowym ≥ 90°	Po 1 punkcie dla prawej i lewej kończyny
Bierne przyciągnięcie kciuka do przedramienia	Po 1 punkcie dla prawej i lewej kończyny
Przeprost w stawie łokciowym ≥ 10°	Po 1 punkcie dla prawej i lewej kończyny
Przeprost w stawie kolanowym ≥ 10°	Po 1 punkcie dla prawej i lewej kończyny
Możliwość położenia rąk płasko na podłodze podczas skłonu w przód przy wyprostowanych stawach kolanowych	1 punkt
Największa możliwa liczba punktów	9 punktów
Rozpoznanie NRS	≥ 4

Organoleptyczna ocena stawów obwodowych – ocenia się kolor, ocieplenie skóry, stopień napięcia, widoczne zniekształcenia, obrzęki, wysięk w jamie stawowej, widoczne zapalenie tkanek miękkich okołostawowych, zakres ruchomości, trzeszczenie i „przeskakiwanie” w stawach.

Ocena osi ciała i kręgosłupa – ocena fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, zniekształceń w jego obrębie, dolegliwości bólowych, zmian biomechaniki poszczególnych jego odcinków.

Badanie mięśni – ocena siły mięśniowej (test Lovetta), napięcia mięśniowego (skala Ashwort).

Ocena funkcjonalna – ocena funkcji chodu po podłożu płaskim, wchodzenie i schodzenie po schodach, zmiany pozycji z siedzącej na stojącą, schylania się, przyjęcia pozycji kucznej i wstania z niej, stania na jednej nodze, wspięcia na palce i na pięty, ocena równowagi (próba Romberga, próba chodu „gwieździstego” Babińskiego – Weila) i propriocepcji (ZIMMERMANN – GÓRSKA I WSPOŁAUT., 2012; ZIMMERMANN – GÓRSKA I BONIKOWSKA – ZGAIŃSKA, 2012).

Schorzenia przebiegające z nadmierną ruchomością stawów

Zespół nadmiernej ruchomości stawów (ZNRS)

Jest to choroba o łagodnym przebiegu. Podstawowymi objawami są ból (dotyczący przynajmniej czterech stawów przez okres co najmniej trzech miesięcy) oraz hipermobilność stawów, badana za pomocą skali Beightona (uzyskanie 4 na 9 punktów w tej skali). Leczenie to głównie fizjoterapia, edukacja chorego w zakresie wykonywania czynności codziennych oraz ćwiczenia stabilizujące. (KOPFF I RACZKOWSKI, 2011; ZIMMERMANN– GÓRSKA I WSPOŁAUT., 2012; ZIMMERMANN – GÓRSKA I BONIKOWSKA – ZGAIŃSKA, 2012; KEMP I WSPOŁAUT., 2010; MIRSKA I WSPOŁ- AUT., 2011).

Właściwy dobór aktywności fizycznej jest istotny ze względu na konieczność ochrony stawów u pacjentów dotkniętych tym schorzeniem. W treningu propriocepcji szczególnie polecane są ćwiczenia w wodzie oraz te, w których wykorzystuje się piłkę szwajcarską. Ważny jest szczegółowy instruktaż pacjenta podczas rehabilitacji. Zarówno ćwiczenia wykonywane przez pacjenta podczas terapii indywidualnej, jak i te, które będzie wykonywał w domu, mają być dla niego bezbolesne (SIMMONDS, KEER, 2007).

Cutis laxa – skóra wiotka

Zaburzenie genetyczne dziedziczone w sposób autosomalny recesywny, dominujący lub sprzężony z chromosomem X. Związane jest z tkanką łączną. Głównym objawem jest wiotka i mało elastyczna skóra, która zwisa w postaci fałdów. Występują też: nadmierna ruchomość stawów, wiotkie wiązadła i związane z tym podwichnięcia. Za schorzenie odpowiadają mutacje genu dla elastyny lub fibuliny 5. Objawy obserwowane są od wczesnego dzieciństwa.

Zespół Ehlersa i Danlosa

To niejednorodna grupa zaburzeń tkanki łącznej występująca z jednakową częstością u obu płci ( l:5000-10000). Zwykle dziedziczy się autosomalnie dominująco. Na wspólne objawy składają się: nadmierna ruchliwość stawów, nadmierna rozciągliwość skóry i kruchość tkanek. Wyodrębniono różne geny ulegające mutacji: kolagen I, III, V, tenascyna X, fibronektyna, hydroksylaza lizylowa, ATPaza transportująca . (RUSSEK, 1999)

Objawy choroby obejmują: zmiany stawowe (nadmierna ruchomość w stawach, niestabilne stawy z tendencją do częstych dyslokacji, ból stawowy, wczesne pojawienie się zapalenia stawów i kości), wcześnie występujący chroniczny, męczący ból mięśniowo-szkieletowy, skoliozę, zmiany skórne (miękka, aksamitna skóra, delikatna i łatwo ulegająca uszkodzeniu i posiniaczeniu, nadmiernie rozciągliwa, słabe i powolne gojenie się ran, zmiany patologiczne związane z bliznami w obszarach narażonych na nacisk), kruchość tętnic/narządów wewnętrznych/macicy lub ich pęknięcia ( zazwyczaj związane z naczyniowym typem ZED). Główny nacisk kładzie się jednak na leczenie profilaktyczne. Stosuje się leczenie objawowe (leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ)), leczenie usprawniające, operacyjne korekcje deformacji. Wskazana jest duża ostrożność podczas okresu ciąży. (KOPFF I RACZKOWSKI, 2011; ZIMMERMANN – GÓRSKA I BONIKOWSKA – ZGAIŃSKA, 2012; ZIMMERMANN – GÓRSKA I WSPOŁAUT., 2012; STODOLNA – TUKENDORF I STODOLNY, 2010).