Kinezyterapia – leczenie ruchem

Profilaktyka i leczenie pacjentów z nadmierną ruchomością stawów opiera się na odpowiednio prowadzonej kinezyterapii, poprzez zastosowanie odpowiedniego programu treningowego. (KOPFF, RACZKOWSKI, 2011) Trening powinien obejmować ćwiczenia propriocepcji (ćwiczenia czucia głębokiego, czyli świadomości położenia poszczególnych części ciała względem siebie), ćwiczenia rozluźniające, ćwiczenia wzmacniające mięśnie (pozwalające na zachowanie pełnej ruchomości, oraz ćwiczenia ogólnousprawniające, które oddziałują na cały organizm pacjenta). (KOPFF, RACZKOWSKI, 2011; STODOLNA – TUKENDORF, STODOLNY, 2010; STODOLNY, 1999) Podstawowe znaczenie ma eliminowanie nieprawidłowych wzorców ruchowych (skłonność do przyjmowania skrajnych położeń stawów, ich przeciążanie).  Planując terapię pacjenta z hipermobilnością należy uwzględnić ćwiczenia stabilizacji centralnej, czyli takie, które  wzmacniają mięśnie posturalne głębokiego gorsetu mięśniowego (core  muscles) oraz mięśnie  chroniące stawy, a także ćwiczenia poprawiające  czucie  głębokie.  W terapii hipermobilności należy ograniczyć do minimum ćwiczenia mające na celu rozciąganie. Nie powinno się również stosować stretchingu. Zamiast tego, zaleca się ćwiczenia, których celem jest poprawa stabilizacji. (MIRSKA I WSPÓŁAUT., 2011)

U pacjentów, którzy przez jakiś czas ćwiczą propriocepcję, istnieje potrzeba włączania treningu siły, wytrzymałości, równowagi i koordynacji. Wskazane są stopniowane ćwiczenia z użyciem taśmy theraband, których celem jest zwiększanie siły skurczu koncentrycznego i ekscentrycznego mięśni odpowiedzialnych za stabilizację stawów. Dodatkowe zastosowanie luster podczas ćwiczeń w zamkniętych łańcuchach, zwiększa świadomość pacjenta podczas ich wykonywania, przez co ich efektywność wzrasta. Dowiodły tego badania przeprowadzone przez Kerra i in. (2000) i Ferrella i in. (2004). (SIMMONDS, KEER, 2007)

Wszystkie stosowane ćwiczenia winny być wykonywane przez pacjenta precyzyjnie. Istotny jest również odpowiedni dobór aktywności do aktualnego stanu funkcjonalnego osoby korzystającej z terapii. Właściwie prowadzona rehabilitacja pozwoli przenieść wzorce ruchowe wypracowane podczas ćwiczeń, na czynności życia codziennego (chodzenie, przejście z pozycji siedzącej do stojącej, chodzenie po schodach, prace domowe) podczas których pacjent może świadomie uruchamiać mięśnie odpowiadające za stabilizację pozycji potrzebnej w danej sytuacji.

W kinezyterapii hipermobilności zastosowanie znajduje metoda PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) oraz ćwiczenia oporowe z użyciem taśm Thera-Band. Poprawa stabilizacji oraz zwiększenie siły mięśni otaczających wybrany staw rozpoczyna się od zadań statycznych, by w kolejnych etapach postępowania terapeutycznego przechodzić do zadań trudniejszych (dynamicznych). Ćwiczenia oporowe powinny być etapem końcowym. Podczas prowadzenia terapii należy zwrócić szczególną uwagę na biomechanikę ruchu, zasady bezpieczeństwa i prowadzenia terapii w sposób bezbolesny dla pacjenta. (KOPFF, RACZKOWSKI, 2011; FERRELL I WSPÓŁAUT., 2004; MIRSKA I WSPÓŁAUT., 2011; STODOLNA – TUKENDORF, STODOLNY, 2010; STODOLNY, 1999) Zastosowanie metod neurofizjologicznych, na przykład techniki rytmicznej stabilizacji (element metody PNF), pozwoli na stabilizację konkretnego stawu oraz pracę nad globalną stabilizacją tułowia pacjenta. Przydatna jest również aproksymacja stawów. Zalecane są także proste ćwiczenia równoważne. Przykładem może być stanie na jednej nodze. Początkowo pacjenta umieszcza się na stabilnym podłożu, a następnie, zmieniając twardość podłoża, na jakim stoi pacjent, zwiększa się poziom trudności wykonywanych ćwiczeń, wykorzystując do tego np. platformy sensomotoryczne. (FERRELL I WSPÓŁAUT., 2004; MIRSKA I WSPÓŁAUT., 2011; SIMMONDS, KEER, 2007)

By zapobiegać pogłębianiu się deformacji i leczyć zaburzenia funkcji kręgosłupa, oddziaływania terapeutyczne należy dobrać adekwatnie do charakteru zmian, które występują u pacjenta. Gdy podczas terapii fizjoterapeuta obserwuje nadruchomość segmentalną, związanej z sąsiedztwem hypomobilnego miejsca lub odcinka kręgosłupa o zmniejszonej ruchomości, może zastosować działania mające na celu poprawę ruchomości pomiędzy kręgami, wykorzystujące elementy terapii manualnej. Są one w hipermobilności dopuszczalne, pod warunkiem postępowania w sposób przemyślany i ostrożny. Terapia może być wykonywana w pozycjach izolowanych, a mobilizacja musi dotyczyć wyłącznie zablokowanych elementów kręgosłupa.