Profilaktyka choroby

Obecnie nie ma skutecznego sposobu profilaktyki choroby Alzheimera. Badania epidemiologiczne zajmujące się tym problemem wskazują na kilka czynników mogących mieć pewien wpływ na występowanie i przebieg choroby. Dieta, pewne farmaceutyki czy aktywność intelektualna są obiektem badań naukowców szukających możliwości zapobiegania wystąpienia choroby.

Uznaje się, że czynnikami ryzyka choroby Alzheimera są schorzenia sercowo-naczyniowe takie jak hipercholesterolemia, nadciśnienie, cukrzyca. Bardziej zagrożone wystąpieniem choroby są również osoby palące tytoń. Pewne składniki diety śródziemnomorskiej takie jak owoce, warzywa, zboża, oliwa z oliwek, ryby mogą natomiast wpływać dobroczynnie na organizm, a więc i na mózg. Naukowcy badają też wpływ spożycie wina czerwonego na zmniejszenie ryzyka zachorowania na Alzheimera. Długo badano również rolę witamin i kwasu foliowego w prewencji choroby. Obecnie nie wykazano by stosowanie witaminy C, E, kwasu foliowego i witaminy B12 miało wpływ na leczenie lub profilaktykę. Pewnym sukcesem natomiast zakończyło się badanie wpływu długotrwałego przyjmowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które wiąże się ze zmniejszonym prawdopodobieństwem rozwinięcia choroby Alzheimera. Za takim wnioskiem przemawiają ludzkie badania pośmiertne, badania na modelach zwierzęcych i eksperymenty in vitro, które wykazały, że NLPZ mogą redukować zapalenie tkanki związane z płytkami amyloidowymi. Niestety badanie zastosowania w leczeniu paliatywnym nie dało pozytywnych rezultatów, a testy możliwości użycia ich w prewencji nie ukończono.

Znanym faktem jest natomiast dobroczynny wpływ aktywności intelektualnej na kondycję mózgu w wieku starszym oraz zmniejszenie ryzyka zachorowania. Czytanie, gry planszowe, krzyżówki, gra na instrumentach muzycznych, kontakty społeczne, nauka nowych umiejętności i zdobywanie wiedzy wiążą się ze zredukowanym ryzykiem choroby Alzheimera.

Leczenie farmakologiczne

Ponieważ choroba wciąż pozostaje nieuleczalna, terapia opiera się przede wszystkim na łagodzeniu objawów i leczeniu chorób towarzyszących. Terapia kognitywnych objawów choroby Alzheimera obejmuje obecnie 5 standardowych leków. Cztery z nich to inhibitory acetylocholinesterazy (takryna, rywastygmina, donepezil i galantamina). Piąty- memantyna, to antagonista receptora NMDA. Niestety żaden lek nie opóźnia ani nie zatrzymuje progresji choroby.

Ponieważ znaną cechą choroby jest ograniczenie aktywności neuronów cholinergicznych chorym podaje się inhibitory acetylocholinesterazy, które zmniejszają tempo rozkładu acetylocholiny (ACh). Jej stężenie w mózgu rośnie i przeciwdziała utracie ACh spowodowanej śmiercią neuronów cholinergicznych. Dostępne na rynku inhibitory cholinesterazy to np. donepezil (sprzedawany pod nazwą handlową Aricept), galantamina (Razadyne) czy rywastigmina (Exelon). Stosuje się je głównie w zaawansowanym stadium choroby.  Powodują jednak skutki uboczne np. nudności i wymioty, kurcze mięśniowe, bradykardię, spadek apetytui ubytek masy ciała.

W terapii stosuje się również kwas glutaminowy- neuroprzekaźnik pobudzający w układzie nerwowym oraz memantynaę (nazwa handlowa Akatinol) czyli niekomptetycyjny antagonista receptora NMDA. Działa on na układ glutaminianergiczny blokując receptory NMDA. Memantynę stosuje się głównie w leczeniu umiarkowanej i ciężkiej choroby Alzheimera.

W chorobie Alzheimera rzadko stosuje się leki przeciwpsychotyczne w celu redukcji agresji i psychozy oraz innych zaburzeń behawioralnych. Ich stosowanie wiąże się z poważnymi efektami ubocznymi takimi jak powikłania mózgowo-naczyniowe, objawy pozapiramidowe czy spadek zdolności poznawczych, a używane długoterminowo mogą zwiększyć śmiertelność.

Terapia psychospołeczna

Terapię taką stosuje się jako metodę dodatkową. Szczególnie zwraca się w niej uwagę na zachowanie, emocje, stymulację zdolności poznawczych, co pomaga w redukcji pewnych specyficznych problemów behawioralnych pacjentów. W stosowanych metodach wyróżnia się m.in. terapię reminiscencyjną- wspomnieniową), walidacyjną, psychoterapię wspierającą, terapię integracji sensorycznej czy terapię Snoezelen.